Toezicht op bouw windparken op zee; windenergiegebied Borssele

Gepubliceerd 7 april 2020

Het windenergiegebied Borssele voor de kust van Zeeland heeft een oppervlakte van 344 km2. Het gebied zal bestaan uit twee windparken en een innovatiekavel. Met 171 windturbines kan het een vermogen van bijna 1.500 Megawatt produceren, genoeg om meer dan 1,8 miljoen huishoudens van elektriciteit te voorzien. Aan windparken op zee worden flink wat eisen gesteld. Denk aan de veiligheidseisen in en om het park tijdens het gebruik, eisen aan de bouw van het park en eisen om de impact op het zeeleven zo veel mogelijk te beperken. Hoe zorgt de overheid ervoor dat de ontwikkeling van de windparken volgens deze eisen wordt uitgevoerd?

Inleiding

De daadwerkelijke uitwerking en ontwikkeling van windparken op zee in windgebied Borssele wordt via toezicht van de afdeling Handhaving van Rijkswaterstaat Zee en Delta (RWS ZD) begeleid. RWS ZD beoordeelt de werkplannen en voert inspecties uit. De inspecties op zee worden gezamenlijk met Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) uitgevoerd. Met de aannemers en toekomstige exploitanten van de kavels Borssele I en II (Ørsted), kavels Borssele III en IV (Blauwwind) en kavel Borssele V (Two Towers) is in voorgaande jaren intensief overleg gevoerd over de inhoud van de diverse vereiste werkplannen. In de tweede helft van 2019 is door de aannemers een begin gemaakt met de bouw van de windparken. Naast het aanbrengen van stortstenen rondom de palen, is in oktober 2019 door Blauwwind de 1e funderingspaal geheid. Ørsted is in januari 2020 begonnen met heien. Ørsted plaatst 94 windturbines en Blauwwind plaatst 77 windturbines. Eind 2020 zullen deze windparken operationeel zijn.

Onderwatergeluidsmetingen

Eén van de voorschriften waar RWS tijdens de bouwfase van de offshore windparken op toeziet, is het uitvoeren van onderwatergeluidsmetingen. Bij het aanbrengen van de fundaties voor windturbines wordt in de zeebodem geheid. Daarmee wordt een goede en stabiele fundatie voor de windturbines verkregen. Bij het heien kunnen echter verstorende geluidniveaus onder water ontstaan. Deze verstorende geluidniveaus hebben negatieve effecten op de ecologie. Om dit te beperken worden de geluidniveaus gemeten. De geluidsgolven onder water zijn zeer complex, en worden door veel factoren beïnvloed. De windparkaannemer moet zelf de geluidniveaus meten en die gegevens aan RWS overhandigen. Daarnaast doet RWS steekproefsgewijs ook metingen. In december 2019 en maart 2020 zijn bij het heien van funderingspalen door Blauwwind en Ørsted, ook metingen verricht door RWS. De uitkomsten zijn positief; ze laten zien dat bij geen van deze metingen de wettelijke onderwatergeluidsnorm is overschreden. Dit betekent dat er geen verstorende geluidniveaus zijn opgetreden voor de ecologie tijdens het heien. De uitkomsten laten ook zien dat het gemeten onderwatergeluid door RWS overeen komt met de metingen uitgevoerd door de aannemers.

Stilleggen heien

Ondanks het goede track record van de aannemers blijft RWS sinds de start van de bouw scherp toezicht houden. In februari 2020 was een windparkaannemer aan het heien, waarbij door de aannemer een overschrijding van de onderwatergeluidsnorm is gemeten. RWS legde het heien van volgende palen stil. De aannemer maakt gebruik van zogenaamde mitigerende maatregelen, namelijk een soort luchtluxaflex direct rond de paal en een zogenaamd dubbel bellenscherm verder weg. Door op de zeebodem een slang met openingen te leggen en daar lucht in te blazen, ontstaat een bellenscherm (gordijn). Dit bellenscherm houdt het onderwatergeluid tegen doordat de geluidsgolven worden onderbroken door het verschil in brekingsindex tussen water en lucht . Na onderzoek door de aannemer bleek dat een gedeelte van het bellenscherm op een aantal plekken geknikt was, en op een aantal plekken was bedekt met zand. Hierdoor werkte het bellenscherm niet goed en zorgde voor een overschrijding van de geluidsnorm. Oorzaak van de knikken en bedekking met zand was slecht weer tijdens en na het leggen van de bellenschermen. In goede samenwerking met de aannemers zijn door RWS aanvullende werkafspraken gemaakt en is afgesproken dat in het vervolg vooraf gecontroleerd wordt of het bellenscherm goed ligt en het scherm geheel sluitend is. Zo niet, dan worden de slangen van het bellenscherm opnieuw gelegd. Op grond van deze aanvullende afspraken heeft RWS toestemming gegeven de hei-activiteiten te hervatten.

Toezicht op bouw windparken op zee

foto: Rijkswaterstaat / Kustwacht

RWS is de uitvoeringsorganisatie van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. RWS Zee en Delta beheert de deltawateren, de Noordzee en het zeegebied in Caribisch Nederland. De afdeling Handhaving van RWS Zee en Delta beschermt de functionaliteit van de waterstaatswerken en -netwerken. Dit wordt gedaan via toezicht op het gebruik en door waar nodig op te treden met bestuurlijke, bestuurs- en strafrechtelijke (sanctie)middelen.