Windenergie op zee en de effecten op natuur en milieu

Windenergie van de Noordzee. Ontzettend belangrijk voor een schone en leefbare toekomst. Voor mensen én dieren. Want de duurzame stroom van de windparken is onmisbaar voor het halen van onze klimaatdoelen. Er komen dus meer en meer windparken op zee. En dat heeft steeds meer effecten op de natuur van de Noordzee. Bijvoorbeeld op de dieren die leven in de gebieden waar windparken komen.

We vertellen je hoe we als overheid in Nederland omgaan met deze effecten.

Om te weten wat precies de effecten van wind op zee zijn, is onderzoek cruciaal. Met dit onderzoek vergaar je kennis. En met die kennis kun je kijken hoe je de effecten kunt beperken.

Een voorbeeld van zo’n effect voor dieren is habitatverlies: tijdens de aanleg van de windparken verliezen zeevogels ruimte om voedsel te zoeken of uit te rusten. En ook als een windpark er eenmaal staat, heeft dat invloed op de bewoners van het gebied, zoals de meeuw, de zeekoet en de aalscholver.

WOZEP – het ‘wind op zee ecologisch programma’ – onderzoekt al vanaf 2016 wat de effecten van windparken op zee zijn op beschermde diersoorten. Dat gaat om diersoorten boven water en onder water die kwetsbaar zijn en daarom in de wet Natuurbescherming staan. Zo doet WOZEP onder meer onderzoek naar zeevogels.

Bijvoorbeeld door deze vogels een zender te geven, bekijken we hun gedrag: waar verblijven ze, hoe hoog vliegen ze, hoe reageren ze op een windpark, ontwijken ze het of gaan ze er juist naartoe? Daardoor weten we meer over het habitatverlies. Maar bijvoorbeeld ook over aanvaringsslachtoffers.

We hebben nog bakken informatie nodig. En daarbij komt dat bepaalde factoren het behoorlijk ingewikkeld maken om de precieze effecten van wind op zee vast te stellen.

Neem de vogeltrek. Want we hadden het net over zeevogels, bewoners van de Noordzee. Maar er zijn ook reizigers op zee te vinden: de trekvogels. Die vogeltrek verschilt per vogelsoort en daar zijn er honderden van. We beginnen pas nu wat meer te weten over trekperiodes, trekroutes, tijdstippen van de trek en vlieghoogtes op de Noordzee.

Waar we ook nog ‘ns rekening mee moeten houden: onderzoek op zee is een stuk lastiger dan op land. Op zee heb je geavanceerd materiaal nodig.

Met WOZEP doen we wat we kunnen om kennis te verzamelen. Die kennis helpt om goede keuzes te maken bij de ontwikkeling van wind op zee.

Zo kijkt de overheid al bij het kiezen van een plek voor de windparken naar de gevolgen voor de ecologie. Verder onderzoeken we mogelijkheden om negatieve effecten te verminderen, bijvoorbeeld door grotere turbines te bouwen. Dan heb je er minder nodig. Wat ook kan, is de ruimte tussen het wateroppervlak en de onderkant van de wieken van de turbine vergroten. Veel vogels vliegen namelijk lager over zee en dan kunnen ze dus onder de wieken door

We gebruiken alle opgebouwde kennis ook bij het stopzetten van de wieken op momenten dat er grote vogeltrek is. Daarvoor brengen we met een radar de vogeltrek in beeld. Met behulp van deze vogelradar werken we aan een voorspellingsmodel. Daarmee ontwikkelen we een protocol om windturbines stop te zetten en zo botsingen te voorkomen. Want zomaar stopzetten van een groot windpark, dat kan niet. De energiebedrijven moeten maatregelen kunnen nemen om te zorgen dat het energienet dat op kan vangen. Anders zitten we met z’n allen in het donker.
Goed, tot zover de vogels. Voor vleermuizen lopen er weer andere onderzoeken. Ook vleermuizen trekken over zee. Tussen het Verenigd Koninkrijk en Nederland. Ze vliegen net als trekvogels alleen bij bepaalde weersomstandigheden. Om beter te weten wanneer de vleermuizen vliegen en waar ze vliegen, gebruikt het ecologisch onderzoeksprogramma WOZEP een combinatie van radiotelemetrie en batdetectie.

Bij telemetrie krijgen vleermuizen een minuscuul zendertje. Een netwerk van ontvangststations in het Noordzeegebied volgt de vliegroute van gezenderde vleermuizen. Met batdetectoren in de windparken krijgen we een beeld van de aanwezigheid van vleermuizen ín de parken.

Door deze systemen leren we veel over de vliegroutes en het gedrag van vleermuizen. Zo kan de overheid maatregelen nemen die eventuele slachtoffers helpen voorkomen.

Al met al hebben de windparken zeker effect op het leven boven water. En dat geldt voor meer activiteiten op de Noordzee. Zoals de scheepvaart en visserij. We doen alles wat we kunnen om de negatieve effecten te beperken en de positieve effecten van windenergie op zee te stimuleren. Dat begint bij onderzoek en héél veel kennis. Alleen dan kan je de maatregelen nemen die het juiste effect hebben.

Laten we ook niet vergeten waarom Wind op zee zo belangrijk is, namelijk: duurzame energie produceren. Daarmee is windenergie van de Noordzee cruciaal om de opwarming van de aarde tegen te gaan. En dat is iets waar ook de dames en heren vogels en vleermuizen belang bij hebben.

<Aftiteling>

Presentatie: Eline Havenaar (echtemensen.com)
Concept en productie: BBK/Door Vriendschap Sterker
In opdracht van: Rijksdienst voor Ondernemend Nederland

Disclaimer
Alle auteursrechten op deze video liggen bij de Rijksoverheid. Vogelgeluiden via Creative Commons: Sharad Apte (aalscholver) en Irish Wildlife Sounds (zeekoet). De producent heeft zorgvuldig alle rechthebbenden van gebruikte beelden, film- en geluidfragmenten getracht te achterhalen en toestemming voor gebruik verkregen. Vragen of opmerkingen? Mail naar info@doorvriendschapsterker.nl