Meedoen aan besluitvorming over wind op zee

De Rijksoverheid wil de omgeving betrekken bij besluitvorming en plannen voor wind op zee. Inspraak was altijd al mogelijk. Bijvoorbeeld op kavelbesluiten voor windparken op zee of de vergunningen en het inpassingsplan voor het net op zee.

De laatste jaren wordt ook in de fase waarin de plannen gemaakt worden meer contact gezocht met lokale overheden, partijen en bewoners die iets kunnen gaan merken van een windpark en/of net op zee. Door bijvoorbeeld samen te zoeken naar de beste kabelroutes, ontstaat er in een vroeg stadium meer gebiedskennis, en worden logische mogelijkheden voor kabelroutes in kaart gebracht en onderzocht. Deze – soms intensieve – samenwerking leidt tot een beter project en resultaat.

De Rijksoverheid vindt het belangrijk de omgeving zo zorgvuldig mogelijk te betrekken bij het opwekken, opslaan en transporteren van windenergie. Dit omdat het deel uitmaakt van de overgang naar een duurzame energievoorziening voor heel Nederland, en steeds vaker plaatsvindt waar Nederlanders wonen, werken en recreëren. Burgers en belanghebbenden krijgen de kans om mee te denken en mee te praten over mogelijke oplossingen om zodoende de best mogelijke resultaten te bereiken. De Rijksoverheid werkt daarom samen met diverse omgevingsmanagers en communicatieadviseurs die fungeren als het directe aanspreekpunt voor de omgeving namens de Rijksoverheid.

Participatie wordt vastgelegd in de omgevingswet, en ook in het Klimaatakkoord zijn afspraken gemaakt over een grotere mate van participatie van de lokale omgeving bij duurzame energie.

Participatie Wind op zee en Net op zee

Bureau Energieprojecten organiseert samen met TenneT en andere partijen zoals de gemeente of provincie de inspraakmomenten. Voor 2022 zijn de volgende momenten voor participatie mogelijk. Hieronder staat per stap beschreven op welke manier de omgeving betrokken wordt bij het besluitvormings- en inspraakproces.

Kavelbesluiten en inpassingsplannen

Op de plannen voor wind op zee is inspraak mogelijk. Dit betreft kavelbesluiten voor windparken, inpassingsplannen en vergunningen voor de kabeltracés van het net op zee. In de praktijk spreken vooral partijen die actief zijn op zee zich uit, zoals vissers of olie- en gasbedrijven. De windparken op zee staan immers niet in de buurt van woningen. De vergunningen en het inpassingsplan voor de netaansluitingen van het net op zee zijn voor burgers meestal relevanter omdat kabeltracés en transformatorstations wel in de buurt van woningen kunnen komen.

Deelname in de verkenningsfase

Deelname leidt tot goede ideeën en specifieke gebiedskennis. Zo is in een vroeg stadium bekend wat er speelt rondom een project. Een voorbeeld hiervan is het project Verkenning Aanlanding Netten op Zee. Onder leiding van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat heeft deze verkenning plaatsgevonden als voorbereiding op de vergunningenprocedures voor netaansluitingen van de vier windparken die in de periode 2024-2030 worden gebouwd. De afbakening van de vier projecten is samen met partijen uit de omgeving vastgesteld en daarbij zijn diverse alternatieven en hun kansrijkheid beschouwd. Bij diverse betrokkenen leidde dit tot een beter begrip van nut en noodzaak van deze complexe projecten en meer betrokkenheid bij de uitvoering ervan. Na de verkenning zijn de projecten gestart voor besluitvorming en vergunningverlening. In die concrete projecten wordt de omgeving nog nauwer betrokken en worden meer partijen en bewoners uitgenodigd om mee te denken en te ontwerpen. De wijze waarop deelname mogelijk is, wordt vastgelegd in een participatieplan.

Besluitvormings- en inspraakproces

Het besluitvormingsproces start na de verkenningsfase van het project en kent voor zowel de kavelbesluiten als de vergunningen voor de netaansluitingen de volgende stappen:

  • Stap 1: plannen bekendmaken

De initiatiefnemer maakt zijn plannen voor een bepaald energieproject vroegtijdig bekend aan de minister van Economische Zaken en Klimaat (EZK). Bij het net op zee is TenneT de initiatiefnemer, bij de kavelbesluiten is dit de minister van EZK zelf. In de wet ligt vast welke projecten automatisch onder Rijkscoördinatie vallen. Naast het voornemen van het project wordt voor de netten op zee ook een participatieplan gepubliceerd. De omgeving mag een (informele) reactie indienen, welke in een reactienota beantwoord wordt. Daarnaast worden er projectenwebsites gebruikt, inloopbijeenkomsten (voor bewoners en andere geïnteresseerden) en werksessies (voor overheden, organisaties en bedrijven) georganiseerd.

  • Stap 2: ruimtelijk besluit voorbereiden

Omdat de netaansluiting nog niet past in het geldende bestemmingsplan, bereiden de ministeries van EZK en Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties (BZK) een ruimtelijk besluit voor in overleg met de initiatiefnemer en de betrokken overheden. Op zee is er geen bestemmingsplan. De minister van EZK bereidt voor de windparken in overleg met de minister van Infrastructuur en Waterstaat een kavelbesluit voor. Organisaties, bedrijven en burgers worden uitgenodigd om mee te denken en hun belang te delen. Met behulp van deze inbreng wordt een milieueffectrapport (MER) opgesteld. Voor de kavelbesluiten en de netaansluitingen worden afzonderlijke milieueffectrapporten opgesteld. Voor het net op zee gebeurt dat in twee delen: het eerste deel gebruikt de minister van EZK om, in overleg met de minister van BZK, een voorkeursalternatief te kiezen (zie stap 3), het tweede deel wordt gebruikt ter onderbouwing van het inpassingsplan en de vergunningen (stap 4).

De eerste stap bij het opstellen van een MER is het publiceren van een concept-Notitie Reikwijdte en Detailniveau (NRD) in de Staatscourant en lokale huis-aan-huisbladen. Deze notitie geeft aan wat het project inhoudt, welk ruimtebeslag dit mogelijk met zich meebrengt, welke alternatieven mogelijk zijn, welke aspecten in het MER onderzocht worden en op welke wijze.
Iedereen kan binnen zes weken reageren op deze concept-NRD door middel van het indienen van een formele zienswijze. Na verwerking van de zienswijzen wordt de definitieve NRD en de nota van antwoord gepubliceerd.

  • Stap 3: bij netten op zee: integrale effectenanalyse en keuze voorkeursalternatief

Bij de netten op zee worden in de integrale effectanalyse (IEA) de alternatieven onderzocht op de thema’s milieu, omgeving, techniek, kosten en toekomstvastheid. De MER fase 1 is de basis voor het thema milieu. Wanneer het MER fase 1 en de IEA gereed zijn, worden deze documenten openbaar gemaakt en kan eenieder hier een reactie op geven. De Minister van EZK vraagt de betrokken provincies en gemeenten om (gezamenlijk) advies: welke route zouden zij kiezen als ze minister waren? Ook de onafhankelijke Commissie voor de Milieueffectrapportage wordt om advies gevraagd over het MER fase 1. Op basis van de IEA (waar het MER fase 1 onderdeel van wordt), de binnengekomen reacties vanuit de omgeving, de adviezen van de provincies en gemeenten en het advies van de Commissie voor de Milieueffectrapportage zal de minister van EZK in overleg met de minister van BZK een keuze maken voor een voorkeursalternatief (VKA). Het VKA wordt nader onderzocht in MER fase 2.

  • Stap 4: ontwerpbesluiten en/of rijksinpassingsplan maken

De betrokken overheden maken in onderling overleg hun ontwerpbesluiten voor de windparken op zee en het rijksinpassingsplan (bestemmingsplan op rijksniveau) voor het net op zee. De minister van EZK stelt in overleg met de minister van Infrastructuur en Waterstaat een ontwerpkavelbesluit op. En in overleg met de minister van BZK een ontwerp-inpassingsplan voor de netaansluitingen. Tegelijkertijd bereiden de relevante provincies en gemeenten bij de netten op zee hun vergunningsbesluiten voor.

  • Stap 5: ontwerpbesluiten ter inzage aanbieden

De ontwerpbesluiten liggen gebundeld ter inzage, samen met een eventueel milieueffectrapport. Voor de kavelbesluiten en de netaansluitingen worden afzonderlijke milieueffectrapporten opgesteld.
In deze periode kan iedereen inspraak hebben op de ontwerpbesluiten door er een zienswijze op in te dienen. Vaak worden een of meer informatieavonden georganiseerd.

  • Stap 6: ontwerpbesluiten en/of rijksinpassingsplan ter inzage aanbieden

Voor de kavelbesluiten voor het windpark op zee liggen de ontwerpbesluiten gebundeld ter inzage, samen met een milieueffectrapport. Bij netten op zee liggen het rijksinpassingsplan en de vergunningen samen met het MER fase 2 tegelijk ter inzage.
In deze periode kan iedereen inspraak hebben op de ontwerpbesluiten door er een formele zienswijze op in te dienen. Er worden een of meer informatieavonden georganiseerd.

  • Stap 7: ontwerpbesluiten en/of rijksinpassingsplan definitief maken

De overheden verwerken de adviezen en inspraak en maken hun besluiten definitief. Er wordt tegelijk met het definitieve besluit een nota van antwoord gepubliceerd.

  • Stap 8: definitieve besluiten ter inzage aanbieden

De definitieve kavelbesluiten worden ter inzage gelegd bij bureau energieprojecten. Belanghebbenden kunnen tegen deze besluiten een beroep indienen bij de Raad van State. Dit kan alleen als deze belanghebbende bij stap 6 al een zienswijze heeft ingediend op het ontwerpbesluit en heeft aangetoond dat hij/zij een persoonlijk belang heeft dat rechtstreeks bij het betreffende besluit is betrokken en waardoor hij/zijgevolgen van enige betekenis ondervindt.

  • Stap 9: uitspraak doen over beroepen

De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State doet uitspraak over de beroepen tegen een of meer van de besluiten. Als er rijkscoördinatie is mét een inpassingsplan van de Rijksoverheid (zoals bij de netaansluitingen), dan gebeurt dit in één uitspraak binnen zes maanden na het einde van de beroepstermijn. Als er geen inpassingsplan is van de besluitvorming in een project of projectfase (zoals bij de kavelbesluiten) doet de Raad van State uitspraak binnen zes maanden na ontvangst van het verweerschrift van de betrokken overheden.

Doorverwijzingen

Nederlandse aanpak

Waarom is windenergie op zee nodig? Wat zijn de doelen en hoe zorgt de Rijksoverheid ervoor dat doelen worden gehaald?

Noordzee

Over hoe de Rijksoverheid de Noordzee beheert en hoe de ruimte op de Noordzee is verdeeld. Wat op de Noordzee kan en mag, en welke regels en voorwaarden daarvoor gelden.

Innovatie

Innovatie, ontwikkeling (internationale) samenwerking en opleidingen zijn belangrijk om de kosten van wind op zee omlaag te krijgen en biedt daarmee economische kansen.

Werk en scholing

De windsector biedt perspectieven voor mensen die willen werken in de wind. NWEA is de verbinder binnen de sector en koppelt relevante partijen aan elkaar binnen de sector.

Veelgestelde vragen

Op deze website vindt u veel informatie over Wind op zee. Vindt u niet wat u zoekt? Kijk dan bij de veelgestelde vragen of neem contact met ons op.