Meervoudig gebruik van windparken op zee

Eén stuk zee kan op verschillende manieren gebruikt worden. Zelfs tegelijkertijd. Datzelfde geldt voor een windpark. ‘Doorvaart’ en ‘medegebruik’ zijn bij dat meervoudige gebruik centrale begrippen. Wat betekenen die termen precies?

Meervoudig ruimtegebruik

Omdat ook op zee de ruimte schaars is, zet de Nederlandse Rijksoverheid in op efficiënt ‘meervoudig ruimtegebruik’. Dat wil zeggen dat verschillende activiteiten zoveel mogelijk gecombineerd worden of naast elkaar plaatsvinden in dezelfde ruimte.

Bij windparken op zee gaat het om twee specifieke vormen van meervoudig ruimtegebruik: doorvaart (van schepen) en medegebruik. Deze vormen bieden kansen voor de bereikbaarheid van de Noordzee en versterking van het duurzame gebruik en de biodiversiteit.

Doorvaart door windparken

Het bouwen van steeds meer windparken op de Noordzee heeft gevolgen voor schepen die over diezelfde zee varen. De Rijksoverheid streeft ernaar dat zoveel mogelijk door de windenergiegebieden gevaren kan worden. En dat dit veilig gebeurt. Dit betekent dat er keuzes gemaakt moeten worden. Want waar schepen varen, is (vaak) ander medegebruik niet mogelijk. Dit geldt ook omgekeerd. Om doorvaart en medegebruik mogelijk te maken zijn er in de windenergiegebieden passages opgenomen waar doorheen gevaren mag worden. Het gebruik van de doorvaartpassages wordt toegestaan voor schepen tot 46 meter. Daarmee zijn deze doorvaartpassages geschikt voor vissersschepen en voor een groot deel van de recreatievaart. Schepen mogen, als ze daarvoor zijn ingericht, ook ’s nachts gebruik maken van de doorvaartpassages. Met deze doorvaartpassages kan het scheepvaartverkeer veilig door de windenergiegebieden varen. De doorvaart mag dan ook niet worden belemmerd.

Medegebruik van windparken

Onder medegebruik in windenergiegebieden verstaan we natuurontwikkeling, passieve visserij (met stilstaande netten), aqua- en maricultuur en andere vormen van duurzame energie zoals zonnepanelen en getijde-energie. Vissen met sleepnetten (actieve visserij) is niet toegestaan. Voor de windenergiegebieden Hollandse Kust (zuid, noord en west), IJmuiden Ver en Ten noorden van de Waddeneilanden wordt een ‘Handreiking gebiedspaspoort’ gemaakt. Voor windenergiegebied Borssele is deze Handreiking al gemaakt en gepubliceerd. Kijk voor meer informatie en de Handreiking op het Noordzeeloket. Hierin is aangegeven waar ruimte is voor medegebruik. Medegebruik is niet mogelijk in doorvaartpassages en in de onderhouds- en veiligheidszones rondom platforms, windturbines, kabels en in de aanvaarroutes daar naartoe.

Met behulp van de ‘Handreiking gebiedspaspoort’ wordt per windenergiegebied onderscheid gemaakt tussen verschillende vormen van medegebruik en welk type medegebruik in welke mate per windpark de voorkeur krijgt. Dit hangt onder andere af van de specifieke omstandigheden en locatie van het windpark. Voor windenergiegebied Borssele ziet dit er zo uit:

Windenergiegebied Borssele

Voor alle activiteiten van medegebruik moet vooraf toestemming worden gevraagd, meestal in de vorm van een vergunning. Meer informatie hierover is te vinden bij Rijkswaterstaat.

Doorvaart en medegebruik in de praktijk

Maatwerk per windpark

Voor alle nieuwe windenergiegebieden gelden dezelfde basisregels voor doorvaart en medegebruik. Daarbinnen wordt per windpark bekeken wat mogelijk is: welke vormen van medegebruik samen kunnen gaan of waar voorrang moet worden gegeven aan doorvaart.

Om keuzes te kunnen maken, is beleid nodig. Het Programma Noordzee 2022-2027 bevat voor dit nieuwe beleid een beleids- en afwegingskader. Dit programma Noordzee 2022-2027 is onderdeel van het Nationaal Waterprogramma (opent in nieuw venster) (verwijst naar een andere website) 2022-2027. De ontwikkeling en praktische uitwerking van de beleids- en afwegingskaders vindt in overleg met de betrokken belanghebbenden plaats in onder andere een Community of Practice Noordzee.

Windparken Luchterduinen, Egmond aan Zee, prinses Amalia en Gemini

In de parken Luchterduinen (LUD), Offshore Windpark Egmond aan Zee (OWEZ) en Prinses Amalia Windpark (PAWP) is doorvaart voor schepen tot 24 meter toegestaan. Om gevolgen van eerdergenoemde risico’s te voorkomen, stelt de Rijksoverheid voorwaarden aan de doorvaart (zie kader hieronder).
Overtreding van deze voorwaarden – of de ongeoorloofde betreding van een windpark – is een strafbaar feit en wordt als zodanig behandeld. Wie de regels niet naleeft, riskeert een geldboete. De Kustwacht controleert op de naleving van deze regels.

In deze windparken is medegebruik wel mogelijk, maar vanwege de beperkte ruimte gaat het hier om kleinschalige proefprojecten, zoals een proef met het vissen met korven en kubben op krabben en kreeften in Prinses Amalia Windpark. Sportvissen met een hengel is ook toegestaan. Het is hierbij verplicht om met boot en hengelgerei minimaal 50 meter afstand te houden tot turbines (dit geldt ook voor voorwerpen vanaf het vaartuig, zoals lijnen, dobbers en haken) en 500 meter tot een transformatorplatform. Kijk voor meer informatie op het Noordzeeloket.

Gemini

In de Gemini-windparken zijn doorvaart en medegebruik vooralsnog niet mogelijk, doordat er tot op heden geen goede handhaving mogelijk is.

Voorwaarden voor doorvaart en medegebruik in windparken LUD, OWEZ en PAWP

Icoon

Omschrijving

Marifoon

Het is verplicht een AIS-transponder (minimaal klasse B) aan te hebben staan en VHF-kanaal 16 op de marifoon uit te luisteren en te reageren wanneer u wordt opgeroepen.

Overdag

De parken zijn alleen overdag toegankelijk (na zonsondergang is toegang verboden en strafbaar). De exacte tijden van zonsopgang en -ondergang van het KNMI zijn hierin bepalend.

24 meter

De windparken zijn alleen toegankelijk voor schepen met een lengte over alles (LOA) tot 24 meter.

50 meter

Het is niet toegestaan om de constructies in een windpark te betreden. Houd minimaal 50 meter afstand tot turbinepalen en 500 meter tot een transformatorstation. Dit geldt ook voor voorwerpen vanaf het vaartuig, zoals lijnen, dobbers en haken.

Anker

Het is in de windparken niet toegestaan contact met de bodem te maken; bijvoorbeeld door voor anker te gaan of door met sleepnetten over de bodem te slepen.

Hengel Alleen vissen met hengels is toegestaan, met inachtneming van bovenstaande afstandsregels.
Vistuig

Overig vistuig wordt zo vastgemaakt dat het niet onmiddellijk kan worden gebruikt. Het vistuig moet zich in zijn geheel zichtbaar op het dek bevinden; zo is altijd duidelijk dat er niets over de bodem sleept.

Kite

Activiteiten die binnen een windpark tot gevaarlijke situaties en hinder kunnen leiden, zijn verboden. Hieronder verstaan we onder meer duiken, kitesurfen en roekeloos vaargedrag. Verder is ook het overboord zetten van (vis)afval verboden.

Doorverwijzingen

Nederlandse aanpak

Minister Wiebes die de vergunninghouder feliciteert met het winnen van de tender

Waarom is windenergie op zee nodig? Wat zijn de doelen en hoe zorgt de Rijksoverheid ervoor dat doelen worden gehaald?

Noordzee

Algemeen beeld van de Noordzee met bijvoorbeeld schepen

Over hoe de Rijksoverheid de Noordzee beheert en hoe de ruimte op de Noordzee is verdeeld. Wat op de Noordzee kan en mag, en welke regels en voorwaarden daarvoor gelden.

Innovatie

Bouw windpark

Innovatie, ontwikkeling (internationale) samenwerking en opleidingen zijn belangrijk om de kosten van wind op zee omlaag te krijgen en biedt daarmee economische kansen.

Werk en scholing

Mensen die werken aan een windmolen (lasser)

De windsector biedt perspectieven voor mensen die willen werken in de wind. NWEA is de verbinder binnen de sector en koppelt relevante partijen aan elkaar binnen de sector.

Veelgestelde vragen

Op deze website vindt u veel informatie over Wind op zee. Vindt u niet wat u zoekt? Kijk dan bij de veelgestelde vragen of neem contact met ons op.