Het effect van wind op zee op de visserij
Om de gevolgen voor de visserij zo klein mogelijk te houden vermijdt de Rijksoverheid zoveel mogelijk de visrijke gronden bij het aanwijzen van windenergiegebieden. Binnen windparken is ‘actieve visserij’ niet toegestaan, om veiligheidsrisico’s te voorkomen. Actieve visserij is onder andere vissen met sleepnetten op platvissen. Wel is het mogelijk om ‘passief’ te vissen binnen windparken. Bij passieve manieren om te vissen hangt de grootte van de vangst af van het gedrag van de dieren. De vissers jagen dan niet actief. Maar deze manier van vissen levert minder op dan vissen op platvis met sleepnetten. Daarom kijken we ook of vissen met sleepnetten binnen windparken toch mogelijk is.
Plekken op zee voor vissers
Vissers mogen overal vissen, behalve waar dat niet mag. Het kan gebeuren dat vissers hun activiteiten moeten verplaatsten doordat er windparken komen. Het verplaatsen van visserijactiviteiten is niet altijd mogelijk. Bijvoorbeeld omdat op andere plekken andere activiteiten zijn zoals scheepvaartverkeer, natuurgebied, olie- en gasplatforms. Bij de aanwijzing van windenergiegebieden in het Programma Noordzee 2022-2027 is windenergie op zee genoemd als activiteit van nationaal belang. In gebieden voor activiteiten van nationaal belang mag ander gebruik die activiteiten niet in de weg staan. Dat betekent dat vissers niet meer mogen vissen op een plek waar de bouw van een windpark begint. Tot de bouw begint mag vissen nog wél. Ook als de Rijksoverheid al een vergunning voor de bouw van een windpark in dat gebied heeft uitgegeven.
|
Sportvissen met een hengel is wel toegestaan in de windparken. Het is verplicht om met boot (en spullen die nodig zijn om te vissen) de volgende afstand te houden:
In een gebied van 50 meter rondom iedere windturbine mag sportvissen dus niet. |
Ruimteverlies voor de visserij
In 2023 nemen de windparken op zee in totaal ongeveer 950 km2 aan ruimte in. Dit is zo’n 1,6% van het Nederlandse deel van de Noordzee. Rond 2032 met ongeveer 21 gigawatt aan windenergie op zee, is dat ongeveer 2.500 km2 (4,4% van de Nederlandse Noordzee). Bij 50 GW in 2040 is dit ongeveer 9 %, en in 2050 (bij 70 GW) ongeveer 12,5%.
De uitbreiding van windparken op zee heeft vooral gevolgen voor de visserij in het zuidelijk deel van de Nederlandse Noordzee (ongeveer het deel ten zuiden van Texel). Daar staan rond 2032 namelijk de meeste windparken. In dit zuidelijke deel van de Noordzee is er vooral kottervisserij in de vorm van tongvisserij. De scholvisserij vindt vooral plaats op het noordelijk deel van de Nederlandse Noordzee en ervaart minder effect van de windenergiegebieden.
Voor visserij langs de kust - binnen 12 zeemijl van de kust - heeft de komst van windparken weinig directe gevolgen. Een zeemijl is 1852 meter. Een klein deel van de windparken in de windenergiegebieden Hollandse Kust Zuid en Hollandse Kust Noord staat binnen de 12-mijlszone. Die zone is het Nederlandse deel van de Noordzee.
Medegebruik van windparken voor visserij
Naast verboden plekken zijn er op dit moment ook stukken van de Noordzee waar vissers alleen op bepaalde manieren mogen vissen. Dat geldt bijvoorbeeld voor delen van Natura 2000-gebieden.
Dit is ook zo in windparken. Daar is het wel mogelijk om passief te vissen (waaronder vissen met korven of staand wand) als medegebruik. Hiervoor heeft het Ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN) experimenten met passieve visserij in windenergiegebied Borssele gehouden.
Ook duurzame mari- of aquacultuur (zoals mosselkweek en zeewierkweek) kan als medegebruik binnen windparken plaatsvinden. Maar deze vormen van visserij en voedselproductie zijn geen compleet alternatief voor het vissen op platvis met sleepnetten. Daarom is ook onderzocht of vissen met sleepnetten binnen windparken toch mogelijk gemaakt kan worden.
|
Vissen met sleepnetten is verboden in windparken, omdat die ‘bodemberoerende visserij’ daar veel schade kan veroorzaken. Maar kunnen vissers misschien met sleepnetten vissen zonder die schade te veroorzaken? Wat kost dit? En wegen de voordelen op tegen die kosten? Dat onderzochten vissersorganisaties, verzekeringsmaatschappijen, de windsector en de Rijksoverheid. Het is mogelijk een windpark op zee geschikt te maken voor bodemberoerende visserij. Maar de aanpassingen die nodig zijn, zijn wel groot en duur. Zo moet de vergunninghouder van een windpark de indeling ervan aanpassen. Deze moet de windturbines dus anders plaatsen en de kabels van het windpark zó diep begraven dat ze beschermd zijn tegen sleepnetten. Daarnaast moet de vergunninghouder ervoor zorgen dat die kabels goed ingegraven blijven zolang het windpark bestaat. Visserij binnen windparken vraagt bovendien meer aandacht voor details. Want binnen windparken is er minder vrije ruimte zonder hindernissen dan buiten windparken. Er is daarmee meer risico op aanvaring en schade in het windpark. Voor dit soort visserij is het nodig om vissersschepen aan te passen. De kosten van het ingraven en ingegraven houden van de kabels van een windpark zijn bekend. Ook is duidelijk hoeveel duurder de door een windpark opgewekte energie dan is. Onderzoekers stelden vast dat de veiligheidsrisico’s en hogere kosten op dit moment niet opwegen tegen de voordelen van visserij in windparken. |
|---|
Gevolgen voor inkomsten
Hoeveel verdienen kottervissers op de plekken waar windparken komen en waar zij in de toekomst niet meer mogen vissen? Om dat te bepalen, keken onderzoekers naar de periode 2010-2017. De gebieden waar in deze periode nog geen windparken stonden, maar waar op zijn laatst in 2033 wel windparken staan, leverden de kottervisserij toen samen gemiddeld € 1,52 miljoen per jaar op. Het rapport Wind op Zee: zoekgebieden 2030-2050 geeft meer inzicht in de sociaal-economische waarde van de zoekgebieden windenergie op de Noordzee 2030-2050 voor de Nederlandse visserij.