Effect van windparken op bodemleven

Op de bodem van de Noordzee komen veel verschillende bodemdieren voor, zoals schelpdieren en wormen. Bodemdieren zorgen voor recycling van voedingsstoffen. Vissen, vogels en zeezoogdieren - zoals zeehonden en bruinvissen - eten de bodemdieren. Welke soorten je aantreft hangt samen met onder meer bodemeigenschappen, afstand tot de kust en de visserijdruk.

Door jarenlange verstoring, vooral door visserij met sleepnetten, is de diversiteit van bodemdieren achteruitgegaan. Daardoor zijn er minder langlevende soorten en meer wormen in plaats van schelpdieren. Ook zijn er weinig stenen meer op de bodem en bijna geen oester- en mosselbanken.

Effect van windparken

Windparken op zee kunnen verschillende effecten hebben op bodemdieren. Het verbod op visserij met sleepnetten in de windparken zorgt waarschijnlijk voor meer verschillende soorten bodemdieren. En stortsteen rond de turbinepalen biedt kansen voor veel soorten, zoals:

• mosselen en oesters
• anemonen
• naaktslakken
• kreeften
• krabben
• vissen

Onderzoek

Het Wind op zee ecologisch programma (Wozep) laat onderzoek doen naar de ontwikkeling van bodemdieren in de ‘zachte’ bodem tussen windturbines in de windparken die in gebruik zijn. Dit onderzoek duurt lang: in 2021 (11 jaar na de start van het onderzochte windpark) was er nog geen verandering te zien. Veranderingen zijn waarschijnlijk pas te zien na meer dan 15 jaar. In 2022 is er opnieuw een meting gedaan.

Op stortsteen en turbinepalen zijn wel grote veranderingen te zien. Daar zitten nu veel bodemdieren en is de biodiversiteit groot. Opvallend zijn de vele mosselen die op de turbinepalen zitten. Het onderzoek rondom de turbinepalen is gestopt omdat de inzet van duikers volgens veiligheidsvoorschriften is verboden. We zoeken naar een andere aanpak. Op dit moment zijn er bijvoorbeeld robots in ontwikkeling om de duikers te vervangen.

Met een modelstudie kijken onderzoekers naar de mogelijke effecten op het ecosysteem van windparken met een hele grote oppervlakte in de Noordzee. De mosselen op de turbinepalen die het zeewater filteren zijn een belangrijk onderdeel van deze studie. Daarnaast kijken de onderzoekers naar het effect van windparken op de eigenschappen van de Noordzee, zoals stroming, golfwerking en helderheid van het water.

Maatregelen

De resultaten van het Wozep-onderzoek zijn de basis voor de regels in de kavelbesluiten voor het windpark. Dit geldt bijvoorbeeld voor de onderzoeken naar de effecten van de afwezigheid van visserij en aanwezigheid van stortsteen en turbinepalen. In de regels in de kavelbesluiten staat dat vergunninghouders de natuur zoveel mogelijk moeten versterken bij de bouw van windparken. Dit noemen we natuur-inclusief bouwen. Doel is om de omstandigheden te verbeteren voor vestiging en voortplanting van bodemdieren (zoals de platte oester) en voor vissen (bijvoorbeeld kabeljauw).