Wind op zee films
Life above water
Leven boven water
Wind energy generated offshore in the North Sea. It’s crucial for a clean and liveable future. For both people and animals. Sustainable power from wind farms is essential to achieving our climate goals. And so more and more wind farms are being built off our shoreline. That is having an impact on wildlife in the North Sea. For example, marine life in areas where these wind farms are being built.
We’d like to tell you about what the Dutch government is doing to minimise that impact.
Research is essential in order to find out exactly what impact offshore wind turbines are having. Because research is how we gain more knowledge. And we can use that knowledge to limit the impact of offshore wind.
One example of the impact on wildlife is habitat loss: during the construction of wind farms, seabirds have less space to look for food or to rest. And once the wind farm is complete, it also affects animals in the area, such as gulls, guillemots and cormorants.
WOZEP – the ‘Offshore Wind Ecological Programme’ – has been studying the impact of offshore wind farms on protected species since 2016. That includes vulnerable species both above and below the water that are protected by the Nature Conservation Act. WOZEP is studying seabirds, for example.
By tagging these birds, we can observe their behaviour. Where do they go? How high do they fly? How do they respond to a wind farm? Do they avoid it or are they attracted to it? This teaches us more about habitat loss. But also about collisions with wind turbines, for example.
We need so much more data. And there are certain complications that make it quite difficult to measure the exact impact of offshore wind farms.
Take migrating birds, for example. Because as well as seabirds who live on the North Sea, there are also migrating birds. Migration is different in every species, and there are hundreds of different species. We are only now starting to learn a bit more about migration: when birds migrate, what times of day, the routes they take and what height they fly at over the North Sea.
Another factor is that research at sea is a lot more difficult than research on land.
At WOZEP, we are doing everything we can to gather new data. That knowledge will help us make better choices as we develop offshore wind.
For example, when the government is choosing a location for a wind farm, we will look at the ecological impact right from the start. We also consider the options for reducing adverse effects. By building larger wind turbines, for instance – because then fewer turbines are needed. Another option is to leave a bigger gap between the water and the bottom of the blades. This is because many birds fly low over the sea, and this would enable them to pass under the blades.
We also use our research findings to stop the blades moving at times when birds are migrating on a large scale. We monitor bird migration using radar to do this. We are working on a prediction model using this bird radar. This way we can design a protocol for stopping wind turbines and preventing collisions. It’s not possible to stop a large wind farm just like that. The idea of a protocol is that the energy companies can take steps to ensure that the energy grid can cope with this. After all, we need to keep the lights on. In January 2023 we will start testing the protocol.
So, that’s what we’re doing for the birds. Another area of research involves bats. Bats also migrate over the sea between the United Kingdom and the Netherlands. But like migratory birds, they only fly in certain weather conditions. To find out more about when and where bats fly, the WOZEP ecological research programme is using a combination of transmitter tags and bat detection.
First, bats can be fitted with a tiny transmitter tag. There is a network of receiving stations across the North Sea region that monitors the flight paths of these bats. Second, bat detectors in the wind farms give us an idea of how many bats there are around them.
These systems are teaching us a lot about the behaviour of bats and which flight paths they take. This is allowing the government to take steps to help prevent potential casualties.
Overall, wind farms certainly have an impact on life above the water. And the same applies to many other activities in the North Sea. Such as shipping and fishing. We are doing everything we can to limit the negative impact and promote the positive effects of wind energy at sea. That starts with doing research to generate new knowledge. Then, and only then, we can take effective measures.
But let’s not forget why offshore wind is so important – to produce sustainable energy. Wind energy from the North Sea is an essential element in the battle against climate change. And that will benefit birds and bats too.
Would you like to learn more? Why not visit windopzee.nl and don't forget to like this video if you found it interesting.
Windenergie van de Noordzee. Ontzettend belangrijk voor een schone en leefbare toekomst. Voor mensen én dieren. Want de duurzame stroom van de windparken is onmisbaar voor het halen van onze klimaatdoelen. Er komen dus meer en meer windparken op zee. En dat heeft steeds meer effecten op de natuur van de Noordzee. Bijvoorbeeld op de dieren die leven in de gebieden waar windparken komen.
We vertellen je hoe we als overheid in Nederland omgaan met deze effecten.
Om te weten wat precies de effecten van wind op zee zijn, is onderzoek cruciaal. Met dit onderzoek vergaar je kennis. En met die kennis kun je kijken hoe je de effecten kunt beperken.
Een voorbeeld van zo’n effect voor dieren is habitatverlies: tijdens de aanleg van de windparken verliezen zeevogels ruimte om voedsel te zoeken of uit te rusten. En ook als een windpark er eenmaal staat, heeft dat invloed op de bewoners van het gebied, zoals de meeuw, de zeekoet en de aalscholver.
WOZEP – het ‘wind op zee ecologisch programma’ – onderzoekt al vanaf 2016 wat de effecten van windparken op zee zijn op beschermde diersoorten. Dat gaat om diersoorten boven water en onder water die kwetsbaar zijn en daarom in de wet Natuurbescherming staan. Zo doet WOZEP onder meer onderzoek naar zeevogels.
Bijvoorbeeld door deze vogels een zender te geven, bekijken we hun gedrag: waar verblijven ze, hoe hoog vliegen ze, hoe reageren ze op een windpark, ontwijken ze het of gaan ze er juist naartoe? Daardoor weten we meer over het habitatverlies. Maar bijvoorbeeld ook over aanvaringsslachtoffers.
We hebben nog bakken informatie nodig. En daarbij komt dat bepaalde factoren het behoorlijk ingewikkeld maken om de precieze effecten van wind op zee vast te stellen.
Neem de vogeltrek. Want we hadden het net over zeevogels, bewoners van de Noordzee. Maar er zijn ook reizigers op zee te vinden: de trekvogels. Die vogeltrek verschilt per vogelsoort en daar zijn er honderden van. We beginnen pas nu wat meer te weten over trekperiodes, trekroutes, tijdstippen van de trek en vlieghoogtes op de Noordzee.
Waar we ook nog ‘ns rekening mee moeten houden: onderzoek op zee is een stuk lastiger dan op land. Op zee heb je geavanceerd materiaal nodig.
Met WOZEP doen we wat we kunnen om kennis te verzamelen. Die kennis helpt om goede keuzes te maken bij de ontwikkeling van wind op zee.
Zo kijkt de overheid al bij het kiezen van een plek voor de windparken naar de gevolgen voor de ecologie. Verder onderzoeken we mogelijkheden om negatieve effecten te verminderen, bijvoorbeeld door grotere turbines te bouwen. Dan heb je er minder nodig. Wat ook kan, is de ruimte tussen het wateroppervlak en de onderkant van de wieken van de turbine vergroten. Veel vogels vliegen namelijk lager over zee en dan kunnen ze dus onder de wieken door
We gebruiken alle opgebouwde kennis ook bij het stopzetten van de wieken op momenten dat er grote vogeltrek is. Daarvoor brengen we met een radar de vogeltrek in beeld. Met behulp van deze vogelradar werken we aan een voorspellingsmodel. Daarmee ontwikkelen we een protocol om windturbines stop te zetten en zo botsingen te voorkomen. Want zomaar stopzetten van een groot windpark, dat kan niet. De energiebedrijven moeten maatregelen kunnen nemen om te zorgen dat het energienet dat op kan vangen. Anders zitten we met z’n allen in het donker.
Goed, tot zover de vogels. Voor vleermuizen lopen er weer andere onderzoeken. Ook vleermuizen trekken over zee. Tussen het Verenigd Koninkrijk en Nederland. Ze vliegen net als trekvogels alleen bij bepaalde weersomstandigheden. Om beter te weten wanneer de vleermuizen vliegen en waar ze vliegen, gebruikt het ecologisch onderzoeksprogramma WOZEP een combinatie van radiotelemetrie en batdetectie.
Bij telemetrie krijgen vleermuizen een minuscuul zendertje. Een netwerk van ontvangststations in het Noordzeegebied volgt de vliegroute van gezenderde vleermuizen. Met batdetectoren in de windparken krijgen we een beeld van de aanwezigheid van vleermuizen ín de parken.
Door deze systemen leren we veel over de vliegroutes en het gedrag van vleermuizen. Zo kan de overheid maatregelen nemen die eventuele slachtoffers helpen voorkomen.
Al met al hebben de windparken zeker effect op het leven boven water. En dat geldt voor meer activiteiten op de Noordzee. Zoals de scheepvaart en visserij. We doen alles wat we kunnen om de negatieve effecten te beperken en de positieve effecten van windenergie op zee te stimuleren. Dat begint bij onderzoek en héél veel kennis. Alleen dan kan je de maatregelen nemen die het juiste effect hebben.
Laten we ook niet vergeten waarom Wind op zee zo belangrijk is, namelijk: duurzame energie produceren. Daarmee is windenergie van de Noordzee cruciaal om de opwarming van de aarde tegen te gaan. En dat is iets waar ook de dames en heren vogels en vleermuizen belang bij hebben.
<Aftiteling>
Presentatie: Eline Havenaar (echtemensen.com)
Concept en productie: BBK/Door Vriendschap Sterker
In opdracht van: Rijksdienst voor Ondernemend Nederland
Disclaimer
Alle auteursrechten op deze video liggen bij de Rijksoverheid. Vogelgeluiden via Creative Commons: Sharad Apte (aalscholver) en Irish Wildlife Sounds (zeekoet). De producent heeft zorgvuldig alle rechthebbenden van gebruikte beelden, film- en geluidfragmenten getracht te achterhalen en toestemming voor gebruik verkregen. Vragen of opmerkingen? Mail naar info@doorvriendschapsterker.nl
Energie maken op de Noordzee
Windenergie op zee en het effect op natuur
*Muziek speelt*
Logo Rijksoverheid staat in beeld.
Beeldtekst: Windenergie van de Noordzee.
Luchtshots van de Noordzee.
Anne Melchers – Projectleider Ministerie van Economische Zaken en Klimaat:
Wind op Zee zijn eigenlijk grote windturbines die op zee energie opwekken.
Al die energie moet ook weer aan land gebracht worden want daar hebben we het nodig.
In 2030 gaan we zo’n 40 procent van ons huidige elektriciteitsverbruik opwekken met die energie.
Rens Wilbers – Omgevingsmanager Tennet:
Ja, het energieverbruik gaat steeds verder omhoog.
We moeten van het gas af, dus ja, die wind is hard nodig om ook te zorgen dat we die groene stroom kunnen gaan gebruiken met z’n allen.
Anne Melchers – Projectleider Ministerie van Economische Zaken en Klimaat:
Er zijn overal wel belemmeringen en bezwaren waar je rekening mee moet houden.
Dus het is geen makkelijk traject om dit te doen.
Rens Wilbers – Omgevingsmanager Tennet:
En dat is onze hoogste prioriteit natuurlijk.
Zorgen dat het veilig kan en zo min mogelijk overlast.
Het is ingewikkeld maar tot nu toe gaat alles heel goed.
Anne Melchers – Projectleider Ministerie van Economische Zaken en Klimaat:
Ik vind het heel belangrijk dat iedereen de kans krijgt om mee te denken en dat je ook de lokale input heel goed gebruikt.
Rens Wilbers – Omgevingsmanager Tennet:
De scheepvaart, de havens die er belangen hebben, de visserij die er belangen heeft en er zijn ook natuurbelangen die daar spelen.
Op land hebben we natuurlijk te maken met bedrijven die we in de buurt hebben, maar natuurlijk ook de bewoners.
Anne Melchers – Projectleider Ministerie van Economische Zaken en Klimaat:
Want we willen gewoon die wereld leefbaar houden.
We willen gewoon op een goede manier leven maar wel met schone energie.
*Muziek speelt*
Overzichtsshots Noordzee
Logo Rijksoverheid verschijnt in beeld.
Beeldtekst: Windenergie van de Noordzee.
www.windopzee.nl
Anne Melchers van ministerie van Economische Zaken en Klimaat en Rens Wilbers van TenneT vertellen wat windenergie op zee inhoudt, hoe de energie aan land komt en wat de effecten zijn voor de omgeving.
Het Friese dorp Wierum is één van de negen mogelijke plekken waar de energie uit toekomstige windpark Ten noorden van de Waddeneilanden aan land komt.
In het Zeeuwse Borssele is te zien hoe TenneT de kabels aanlegt die energie aan land brengen.
*Muziek speelt*
Logo Rijksoverheid staat in beeld.
Beeldtekst: Windenergie van de Noordzee.
Luchtshots van de Noordzee.
Sytske van den Akker – Ecoloog, Vattenfall:
We leggen duurzame energie aan, dus dat is goed tegen de effecten van klimaatverandering, maar tegelijkertijd willen we er ook voor zorgen dat de effecten op het zeeleven, dat die ook acceptabel zijn.
Nathalie Strookman – Ecoloog, Natuur & Milieu: Windparken bieden risico’s voor het zeeleven. Bij de bouw wordt er bijvoorbeeld veel geluid geproduceerd waar zeezoogdieren en vissen last van kunnen hebben en als de windparken er eenmaal staan is er risico dat vogels en vleermuizen ertegenaan vliegen of het hele gebied gaan vermijden.
Sytske van den Akker – Ecoloog, Vattenfall: Wat wij nu doen bij de bouw is dat we proberen het geluid te verminderen. Dan kan je bijvoorbeeld denken aan het toepassen van een bellenscherm. Dat isoleert het geluid zodat de beesten minder last ervan hebben. Het grote vraagstuk ligt eigenlijk op het gebied van vogels, en ook vleermuizen. Op het moment dat je echt massale vogeltrek hebt, waarbij de vogels ook laag vliegen, dus zeg maar in de gevarenzone van de turbines, zou je je windmolens uit kunnen zetten.
Nathalie Strookman – Ecoloog, Natuur & Milieu: Kijk, wij zijn voor windenergie op zee en wij zijn ook voor meer windenergie op zee, maar dat moet wel gebeuren binnen de draagkracht van het systeem. En daarom doen we ook zoveel onderzoek om elk windpark zo te ontwerpen dat de risico’s zo klein mogelijk worden of voorkomen worden en de kansen benut worden.
Logo Ministerie van Economische Zaken en Klimaat verschijnt in beeld.
Op het strand bij Noordwijk vertellen Nathalie Strookman van Natuur & Milieu en Sytske den Akker van Vattenfall over de effecten van windenergie op zee op de natuur. Zo zijn er kansen en risico’s voor de natuur in de windenergiegebieden op de Noordzee. En hoe belangrijk het is om onderzoek te doen naar wat de effecten zijn bij de bouw en het gebruik van windparken in de Noordzee.
Hiervoor is in 2016 het wind op zee ecologisch programma (WOZEP) opgesteld door de Rijksoverheid. Natuurorganisaties zoals Natuur & Milieu en vergunninghouders van windparken zoals Vattenfall werken hierin samen met kennisinstellingen, universiteiten en de Rijksoverheid.
Sytske en Nathalie vertellen over WOZEP, de kansen, de risico’s en wat er wordt gedaan om zorgvuldig om te gaan met de natuur op de Noordzee.
Wind op zee en het effect op werkgelegenheid en scholing
Offshore wind: Employment and Training
RUSTIGE MUZIEK
DE RUSTIGE MUZIEK GAAT OVER IN SPANNENDE MUZIEK
PETER GEERTSE: Wind op zee levert niet alleen veel werkgelegenheid op maar ook heel diverse werkgelegenheid.
We zien hoe die windparken gebouwd worden en denken dat dat de werkgelegenheid is, maar er zit nog een hele industrie omheen.
Dit is eigenlijk een nieuwe, dynamische industrie die veel harder groeit dan de andere segmenten en daarmee hebben we ons de afgelopen tien jaar behoorlijk kunnen profileren in Nederland en ook internationaal.
Nederland is met bijvoorbeeld bedrijven als een Van Oord en een Boskalis marktleider wereldwijd op het gebied van wind op zee.
Daar profiteert iedereen van.
En als we kijken naar wat wind op zee dan landelijk gezien oplevert is dat heel erg veel.
Ja, als we het over deze regio hebben, dan schat ik dat op tussen de 1000 en 1200 fte directe werkgelegenheid.
Maar als we dan nog de spin-offs, dus de extra werkgelegenheid de indirecte werkgelegenheid zien, dan is dat nog een factor twee, drie groter.
(Een ponton wordt gesleept.)
De directe werkgelegenheid is ook met name de logistiek.
Ervoor zorgen dat de onderdelen die hier binnenkomen worden geassembleerd en worden geladen op de schepen.
Dus ook kraanmachinisten en dat soort zaken.
Maar we zien ook steeds meer onderhoudspersoneel die de windparken die voor de kust van Zeeland zijn gebouwd, moeten gaan onderhouden daar hebben we speciale opleidingstrajecten voor.
(Mensen aan het werk.)
Ja, andere werkgelegenheid is ook projectleiders, technische voorbereiding maar het gaat veel breder.
Ook de financiering van windparken, ja, het is eigenlijk heel breed.
(Een man staat in de modder.)
Als je bedrijven wil aantrekken in je havengebied die zich bezighouden met wind op zee dan zal je als havenbedrijf en zeker ook als overheid ervoor moeten zorgen dat daar voldoende goed gekwalificeerd personeel voor beschikbaar is.
Daarom werken we ook nauw samen met hbo- en mbo-opleidingen die die opleidingstrajecten hebben opgestart mede met steun van de overheid.
NOUT NAGTEGAAL: Er is een grote behoefte aan monteurs.
Tot voorheen leverden alle turbineleveranciers zelf personeel.
De schaal en de omvang is dusdanig groot geworden, zowel offshore als onshore dat er eigenlijk heel veel mensen in de techniek binnen de windsector nodig zijn.
We hebben nu een minor onderhoud windturbines.
Deze minor, die zorgt ervoor dat studenten bij het behalen van de minor een erkend diploma hebben boven op het diploma dat ze al binnen de opleiding eigenlijk hebben.
Ze komen eigenlijk binnen de onderwijstijd met twee diploma's van school.
Het bijzondere, denk ik, is dat het een combinatie is van engineering werktuigbouw, elektro, hydrauliek en sensoring.
Dat betekent dat die beroepen eigenlijk elkaar gaan ontmoeten in één apparaat en dat maakt het voor studenten natuurlijk heel erg interessant.
Ik denk, studenten die ook de minor gevolgd hebben naast de basisopleiding dat die echt een hele waardevolle cv hebben.
(Aldus Nout Nagtegaal.)
Veel studenten kiezen voor de windindustrie omdat ze ook zelf graag in een duurzame industrie willen werken die ook een bijdrage levert aan hun toekomst.
Ik heb me de afgelopen jaren enorm verbaasd hoe bewust onze nieuwe generatie is, ja.
Ik denk dat onze start in Zeeland zich gekenmerkt heeft door de drie o's.
Dat zijn: onderwijs, ondernemers en overheid.
Ik denk dat wij vanuit Zeeland echt een hecht team hebben gevormd om te zorgen dat de industrie en ook de benodigde mensen er klaar voor zijn om het vanuit Zeeland ook eigenlijk allemaal voor elkaar te brengen.
(Een jongen vijlt een metalen object.)
We hebben contact met alle andere mbo-scholen, met name aan de kust.
Dat heet de KustCoalitie.
We hebben afgesproken dat wij onze materialen gaan digitaliseren en het beschikbaar gaan stellen voor studenten in heel Nederland.
(Een student draait iets rond.)
Ik denk dat we eigenlijk als Nederland een uniek product in handen hebben als het gaat over de kennis en de expertise op dit gebied.
Niet alleen op het gebied van opleidingen, maar in z'n totaliteit.
(Een windmolenpark op zee. Het Nederlandse wapenschild met daarnaast: Ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Beeldtekst: Wind op zee: Werkgelegenheid en Scholing. www.windopzee.nl.)
DE RUSTIGE MUZIEK SPEELT NOG EVEN VERDER EN EBT DAN WEG
In de haven van Vlissingen liggen onderdelen van windparken op zee zoals wieken en funderingspalen. Ze zijn indrukwekkend groot. Grote schepen zijn nodig om deze onderdelen naar het windgebied op zee te brengen. Een windpark op zee bouw je niet zomaar. Daar zijn techniek en mensen voor nodig. Peter Geertse van Havenbedrijf Seaports weet er alles van.
Op de mbo school het Scalda bevestigt Nout Nagtegaal dat er veel vraag is naar goed opgeleide monteurs die in een windpark kunnen werken. Deze monteurs in opleiding hebben na het behalen van hun diploma gegarandeerd een baan. En kunnen overal ter wereld aan de slag.
SERENE MUSIC PLAYS
THE SERENE MUSIC TRANSITIONS INTO EXCITING MUSIC
PETER GEERTSE: Offshore wind not only creates a great many jobs, it also provides a wide range of employment opportunities.
We see how wind farms are constructed and think that's where the jobs are, but an entire industry exists in connection with those farms.
In reality, this is a new, dynamic industry that is growing much more rapidly than the other segments and with which, in the past decade, we have been able to establish quite a reputation for ourselves in the Netherlands and abroad.
With companies such as Van Oord and Boskalis, the Netherlands leads the global market in offshore wind energy.
The whole country benefits from that.
And if we look at the jobs created by offshore wind nationwide, that's a very large number.
Yeah, if we are talking about this region, I'd estimate the industry accounts for direct employment somewhere between 1,000 and 1,200 full-time jobs.
But if we count the spin-offs, too – the additional jobs from indirect employment – that number is easily two or three times larger.
(A pontoon is dragged.)
Most of the direct employment is logistical in nature.
Making sure the parts that arrive here are assembled and loaded onto the ships.
So that includes crane drivers and aspects like that.
But we're also seeing an increase in the maintenance staff needed to maintain the wind farms that have been built off the coast of Zeeland – we have special training programmes for them.
(Images of people at work.)
Yes, other jobs include project leaders and technical preparation staff, but it's much broader than that.
The financing of the wind farms – yeah, it's actually quite broad.
(A man stands in the mud.)
If you want to attract offshore wind-related businesses to your port area, a port authority – and definitely a government body as well – will need to make sure that area has sufficient well-qualified people to hire.
That's why we also cooperate closely with higher professional and senior secondary vocational programmes that have introduced these training programmes, supported in part by government funding.
NOUT NAGTEGAAL: Engineers are in high demand.
Previously, all the turbine suppliers provided their own personnel.
Both offshore and onshore, the scale and the scope have become so large that a huge number of people, really, are needed for the technical trades within the wind industry.
We now offer a course in wind turbine maintenance.
This course ensures students who successfully complete the course have earned a recognised diploma in addition to the diploma obtained for the rest of the programme.
In other words, they study for the same amount of time and end up with two diplomas.
The remarkable thing, I think, is that it's a combination of the engineering disciplines: mechanical, electrical, hydraulic, and sensor.
This means all those professions are being brought together in one learning package and that naturally makes it extremely appealing to students.
I think students who have completed the minor, in addition to the basic programme, will have a really valuable CV.
(According to Nout Nagtegaal.)
Many students choose the wind energy sector because they want to work in a sustainable industry that is also contributing to their future.
In recent years, I've been tremendously surprised by how aware our new generation is, yes.
If you ask me, three things have set the tone for our start in Zeeland:
Education, entrepreneurs and government.
Speaking for those of us in Zeeland, I think we've established a really close-knit team to ensure the industry – and the necessary people – are ready to make it all happen here in Zeeland.
(A boy files a metal object.)
We are in contact with all the other vocational secondary schools, particularly those near the coast.
That partnership is called the KustCoalitie, or Coast Coalition.
We've agreed to digitise our materials and make them available to students throughout the Netherlands.
(A student rotates/turns/cranks something.)
I think here in the Netherlands, we have a unique product to offer in terms of knowledge and expertise in this area.
Not only in connection with education and training, but as a total package.
(An offshore wind farm. The Dutch crest, accompanied by: Ministry of Economic Affairs and Climate Policy. Text on screen: Offshore wind: Employment and Training. www.windopzee.nl.)
THE SERENE MUSIC PLAYS FOR A MOMENT LONGER AND THEN FADES OUT
Parts of offshore wind farms such as blades and foundation piles are located in the port of Vlissingen. They are impressively large. Large ships are needed to bring these parts to the wind farm zone at sea. You don't just build a wind farm at sea. That requires technology and people. Peter Geertse of Havenbedrijf Seaports knows all about it.
At Scalda an mbo school, Nout Nagtegaal confirms the demand for well-trained technicians who can work in a wind farm. These students are sure to have a job in the wind energy sector after obtaining their diploma. They will be able to work anywhere in the world.
Vogeltrek voorspellen met vogelradar
Predicting bird migration with bird radar
Muziek speelt
Logo Rijksoverheid staat in beeld
Beeldtekst: Vogeldetectie op de Noordzee
Shots van vliegende vogels
Tekst Camiel van der Hout, programma Wind op Zee, ministerie van Economische zaken en Klimaat
“Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat is verantwoordelijk voor de uitrol van windenergie op zee. Het ministerie heeft een opdracht gegeven om de vogeltrek op de Noordzee nader te onderzoeken. De uitkomsten van dat onderzoek moet mogelijk maken dat de windparken op zee beter worden afgestemd op de vogeltrek”.
Beelden tijdens tekst van Camiel van der Hout:
Camiel van der Hout op de dijk
Luchtopname van Nederland en Noordzee via Google Earth met pijlen van richting vogeltrek
Screenshot vogelradarbeelden met uitleg op Offshore Expertise Centrum
Vogelzwermen
Tekst Jos de Visser, Wind op Zee Ecologische Programma, Rijkswaterstaat,
“Op dit moment weten we dat veel vogelsoorten op de Noordzee migreren. We weten niet zo goed welke routes ze daarbij volgen. Wel weten we dat ze meestal hoger dan de windmolens vliegen. Onder bepaalde omstandigheden gaan ze lager vliegen. Dan kunnen ze mogelijk tegen de rotorbladen van de windmolens komen. Om dit te voorkomen zouden we alle windmolens uit moeten schakelen. Hierdoor zou in één keer heel veel electriciteit wegvallen wat het risico geeft op een stroomstoring. Daarom hebben we de Universiteit van Amsterdam gevraagd om een model te ontwikkelen waarmee je de massale vogeltrek op rotorhoogte kan voorspellen”.
Beelden tijdens tekst van Jos de Visser:
Jos de Visser in de ontvangstruimte van het Offshore Expertise Centrum
Vrouw op de dijk die naar voorbijtrekkende vogels kijkt
Vogelzwermen op zee
Windmolens op zee
Jos de Visser in de ontvangstruimte van het Offshore Expertise Centrum
Wapperende vlag van de rijksoverheid
Tekst Camiel van der Hout, ministerie van Economische zaken en Klimaat
“Voor dat onderzoek plaatsen we een aantal radars en dat doen we eerst in het Offshore Expertise Centrum in Stellendam en daarna in de windparken op zee zelf”.
Beelden tijdens tekst van Camiel van der Hout:
Camiel van der Hout op de dijk
Shots van het Offshore Expertise Centrum
Tekst Joris Diehl, Maritiem Informatievoorziening Servicepunt (MIVSP), Rijkswaterstaat
“Wij van MIVSP plaatsen vogelradars om de data van de vliegbewegingen van de vogels in te winnen. De vogelradar bestaat eigenlijk uit een horizontale en een verticale vogelradar. Hierdoor kunnen we zowel de hoogte als de locatie van de vogels bepalen. De vogels worden voor enkele tijd gevolgd om zo de vliegbewegingen goed in te winnen”.
Beelden tijdens tekst van Joris Diehl:
Joris Diehl in de buitenruimte van het Offshore Expertise Centrum met mast en draaiende radar achter zich
Shot van het Offshore Expertise Centrum
Horizontale en verticale vogelradar op het bovendek van het platform van het Offshore Expertise Centrum
Shot van radar in de mast
Joris Diehl achter de computer met zicht op zijn scherm
Tekst Maja Bradaric, onderzoekster van de Universiteit van Amsterdam
“We are trying to understand the relationship between migration patterns and weather patterns and we hope to use this information in order to develop a predictive model that will be able to predict bird migration 48 hours in advance”.
Beelden tijdens tekst van Maja Bradaric:
Maja Bradaric achter haar computer in haar werkruimte op de Universiteit van Amsterdam met zicht op modellen en grafieken.
Maja Bradaric die op een whiteboard formules uitwerkt en een boek uit de kast trekt en bestudeert
Tekst Joris Diehl, Maritiem Informatievoorziening Servicepunt (MIVSP), Rijkswaterstaat
“Nadat de vogelradars goed zijn getest zullen ze offshore geplaatst worden. Dit zal zijn op transformatorstations van TenneT, enkele windmolens van Ørsted en Eneco en ook op een olieplatform”.
Beelden tijdens tekst van Joris Diehl:
Transformatorplatform BSA van TenneT in windpark Borssele Alpha.
Animatie van geplande opstelpunten voor vogelradars
Daarna geen gesproken tekst meer.
Muziek zwelt aan.
Beelden (luchtshots) van het Offshore Expertise centrum, met voorbijvliegende vogels.
Beeld zoomt uit naar zee en Haringvlietdam met zwerm vogels in de lucht.
Beeldtekst:
“Recentelijk onderzoek gaf nieuwe en bruikbare inzichten over vlieghoogte van trek- en zeevogels in het voorjaar en de herfst.
Naast de onderzoeken over vogelmigratie worden de data ook door andere onderzoeksinstellingen gebruikt voor onderzoek naar het gedrag van vogels in en om windparken”.
Logo van de Rijskoverheid verschijnt in beeld.
Muziek stopt.
Joris Diehl of Rijkswaterstaat and Camiel van der Hout of the Ministry of Economic Affairs and Climate at the Offshore Expertise Center or Maritime Information Service Point (MIVSP) talk about bird radar. This is a new specially developed instrument to see when birds fly over the North Sea. If the bird radar shows a massive bird migration, the wind turbines can be stopped in time. This way, these birds do not collide with the rotating blades. Jos de Visser explains that wind turbines cannot simply be shut down for a while. This can cause problems on our electricity grid.
To prevent these problems on the electricity grid, it is important that TenneT knows two days in advance whether to switch off the turbines. That is why Rijkswaterstaat has asked the University of Amsterdam (UvA) to investigate bird migration and to create a forecasting model that can predict bird migration 48 hours in advance. Maja Bradaric of the UvA shows how this works.
The data from the bird radars is also used to research the behavior of coastal and sea birds in wind farms. This study is being used to improve the estimation of the risk of collision victims among these species. This research and the bird radar are part of the Wind at Sea Ecological Program (WOZEP).
Music plays
National government logo appears
Text on screen: Bird detection over the North Sea
Footage of birds flying
Text spoken by Camiel van der Hout, Offshore Wind Energy programme, Ministry of Economic Affairs and Climate Policy
“The Ministry of Economic Affairs and Climate Policy is responsible for implementing the Dutch Offshore Wind Energy Roadmap. The Ministry has commissioned a study on bird migration over the North Sea. The results of that study should make it easier for offshore wind farms to factor in bird migration.”
Images during text by Camiel van der Hout:
Camiel van der Hout on the dike
Aerial view of the Netherlands and the North Sea from Google Earth with arrows showing the direction of bird migration
Screenshot of bird radar images with explanation from the Offshore Expertise Centre
Bird swarms
Text spoken by Jos de Visser, Offshore Wind Energy Ecological Programme, Rijkswaterstaat
“We already know many bird species migrate over the North Sea, but we do not know exactly which routes they take. We also know they usually fly at altitudes higher than the wind turbines. However, under certain conditions, they will fly lower. In that case, they might hit the rotor blades of the wind turbines. To prevent this, we would have to switch off all the turbines. This would result in the loss of a lot of electricity at once and risk a power outage. That is why we have asked the University of Amsterdam to develop a model that can predict mass bird migration at rotor height.”
Images during text by Jos de Visser:
Jos de Visser in the reception area of the Offshore Expertise Centre
Woman on the dike watching birds fly by
Bird swarms at sea
Wind turbines at sea
Jos de Visser in the reception area of the Offshore Expertise Centre
National government flag flying
Text spoken by Camiel van der Hout, Ministry of Economic Affairs and Climate Policy
“The study involves the installation of a number of radars, first at the Offshore Expertise Centre in Stellendam and then at the offshore wind farms themselves.”
Images during text by Camiel van der Hout:
Camiel van der Hout on the dike
Footage of the Offshore Expertise Centre
Text spoken by Joris Diehl, Maritime Information Provision Service Point (MIVSP), Rijkswaterstaat
“At MIVSP, we install bird radars to collect bird flight movement data. A bird radar actually consists of a horizontal and vertical radar. This allows us to determine both the altitude and the location of the birds. The birds are followed for some time in order to get a good idea of their flight movements.”
Images during text by Joris Diehl:
Joris Diehl in the outside area of the Offshore Expertise Centre with a mast and rotating radar behind him
Footage of the Offshore Expertise Centre
Horizontal and vertical bird radar on the top deck of the Offshore Expertise Centre platform
Footage of the radar in the mast
Joris Diehl at his computer, looking at his screen
Text spoken by Maja Bradaric, researcher at the University of Amsterdam
“We are trying to understand the relationship between migration patterns and weather patterns and we hope to use this information to develop a predictive model that will be able to predict bird migration 48 hours in advance.”
Images during text by Maja Bradaric:
Maja Bradaric at her computer in her workspace at the University of Amsterdam, looking at models and graphs
Maja Bradaric working out formulas on a whiteboard, then pulling a book from a shelf and studying it
Text spoken by Joris Diehl, Maritime Information Provision Service Point (MIVSP), Rijkswaterstaat
“Once the bird radars have been properly tested, they will be installed offshore, at TenneT transformer stations, some Ørsted and Eneco wind turbines, and on an oil platform.”
Images during text by Joris Diehl:
TenneT's BSA transformer platform at the Borssele Alpha wind farm
Animation of planned bird radar sites
No more spoken text from this point on
Music swells
Images (drone footage) of the Offshore Expertise Centre, with birds flying by
Image zooms out to sea and the Haringvliet dam with a swarm of birds in the sky
Text on screen:
“Recent research has provided new and useful insights into the flight altitudes of migratory birds and seabirds in spring and autumn.
In addition to studies on bird migration, the data is also used by other research institutes for research into bird behaviour at and around wind farms.”
National government logo appears
Music stops.
THE END
In the Offshore Expertise Center of the Maritime Information Provision Service Point (MIVSP), Joris Diehl of Rijkswaterstaat and Camiel van der Hout of the Ministry of Economic Affairs and Climate Policy talk about the bird radar. This is a new specially developed instrument to see when birds fly over the North Sea. If the bird radar shows a massive bird migration, wind turbines can be stopped in time. This way, these birds do not collide with the rotating blades. Jos de Visser explains that wind turbines cannot simply be shut down. This can cause problems on our electricity grid.
To prevent these problems on the electricity grid, it is important that TenneT knows two days in advance when they have to switch off the turbines. That is why Rijkswaterstaat has asked the University of Amsterdam (UvA) to investigate bird migration and to create a forecasting model that can predict 48 hours in advance. Maja Bradaric of the UvA shows how this works.
The data from the bird radars can also be used to research the behavior of coastal and sea birds in wind farms. This study is being used to improve the estimation of the risk of collision victims of these species. This research and the bird radar are part of the Wind at Sea Ecological Program (WOZEP)
Verhaal van Wind op Zee
In deze video wordt het verhaal verteld van Wind op Zee, de Routekaart 2013-1023, het project waarbij windmolenparken in de Noordzee geplaatst worden. Diverse mensen van verschillende organisaties die hierbij betrokken zijn of zijn geweest, komen aan het woord. Ook voormalig minister van Economische Zaken Henk Kamp en minister van Klimaat en Energie, Rob Jetten, praten over windenergie in het algemeen en het project Wind op Zee in het bijzonder. De video bevat ook een voice-over.
Wolken pakken zich samen. In versneld tempo trekken ze over. Een close-up toont opwaaiende zandkorrels.
VOICE-OVER: "In dit land vol kennis over water en wind, bleek het veranderende klimaat al snel urgent. Wat begon met veel scepsis en twijfel, ontwikkelde zich tot het geloof om te kunnen bouwen. Aangewakkerd door ambitie, zetten pioniers stappen op onbekend terrein. Stormachtige ontwikkelingen ontstaan nooit vanzelf. Ze worden gecreëerd. Dit is het verhaal van Wind op Zee."
Beeldtitel:
Het verhaal van Wind op Zee
Beeldtekst:
opening Egmond aan Zee
april 2007
Een nieuwsbeeld uit 2007 toont Maria van der Hoeven, minister van Economische Zaken.
MARIA VAN DER HOEVEN: "We zijn op dit moment in Egmond aan Zee. Vandaag is het eerste windpark op zee in Nederland in gebruik genomen, een fantastisch project waar zo’n 36 grote windmolens energie leveren voor minimaal honderdduizend huishoudens. Schone energie leveren. En dat is iets om heel erg trots op te zijn."
Beeldtekst:
opening Prinses Amalia
juni 2008
Een taartdiagram met als titel '1,0 gigawatt windvermogen op zee' toont als drie kleine taartpunten windpark Egmond aan Zee, windpark Prinses Amalia en het nog te ontwikkelen windpark Luchterduinen en het nog te ontwikkelen windpark Gemini als vierde, grote taartpunt.
VOICE-OVER: "Wat klein en gefragmenteerd begon werd een belangrijk onderdeel van het Energieakkoord. En wat volgde was de route naar 2023."
Beeldtekst:
6 september 2013
Een nieuwsbeeld uit 2013 toont een persmoment waarbij diverse mensen in een vergaderruimte zitten.
NIEUWSLEZER: "Het Energieakkoord is vanmiddag ondertekend, nadat er maanden over is onderhandeld. Onder leiding van de Sociaal Economische Raad hebben werkgevers, werknemers en milieuorganisaties verregaande afspraken gemaakt over energiebesparing en verduurzaming van onze energie."
VOICE-OVER: "De Nederlandse overheid wil in 2023 van 1 gigawatt naar 4,5 gigawatt wind op zee gaan, goed voor 16 procent van ons huidig elektriciteitsverbruik."
De titel van de taartdiagram verandert van '1,0 gigawatt windvermogen op zee' naar '4,5 gigawatt windvermogen op zee'.
VOICE-OVER: "Deze groei vereist de realisatie van grote windparken. Drie energiegebieden in de Noordzee worden hiervoor aangewezen. Borssele, Hollandse Kust (zuid) en Hollandse Kust (noord)."
Op een kaart van Nederland worden de locaties van deze energiegebieden in de Noordzee aangeduid. Borssele ligt voor de kust van Zeeland, Hollandse Kust (zuid) ligt ter hoogte van Zuid-Holland en Hollandse Kust (noord) ligt ter hoogte van Noord-Holland.
Een vlinder landt op een struik. Groen boomblad danst in de wind.
Voormalig minister van Economische Zaken Henk Kamp neemt plaats in een zonnige tuin.
HENK KAMP: "Het is natuurlijk een heel groot project om te zorgen dat er een heleboel windmolens op zee komen, grote windmolens en dat al met al met de vergunningverlening, planologie, alles wat daarbij komt kijken. Het was een heel groot project."
Voormalig Hoofd Klimaat & Energie bij Natuur & Milieu, Ron Wit, zit op een kruk in een duinlandschap.
RON WIT: "Met name op het gebied van het energie- en klimaatbeleid voeren we in Nederland eigenlijk al jaren een zigzagbeleid. En zowel de NGO's, als het bedrijfsleven, maar ook andere maatschappelijke organisaties, hadden zoiets van: ‘ja, dat kan zo niet langer’. We moeten elkaar vinden en proberen tot een stabiele koers voor Nederland te komen."
HENK KAMP: "De kunst was dus om de bedrijven zover te krijgen dat ze bereid waren om die windmolens te produceren en daar neer te zetten. Dus we moesten de planologie als overheid regelen. We moesten de vergunninggeving, de tenders, moesten we regelen, we moesten zorgen dat de financiering voor elkaar was, er moest voldoende politieke steun zijn, ook op de langere termijn. En we moesten de aansluitingen op land, de elektriciteit die naar het land kwam, dat moesten we allemaal regelen."
RON WIT: "Wind op Zee stond eigenlijk in de kinderschoenen. Het was nog een heel beginnende technologie. Er waren een paar elementen die cruciaal waren in dat akkoord. Dus dat is niet alleen maar het uitrolpad van 3,5 gigawatt. Het was ook de wederkerige prestatieafspraak dat de sector dan 40 procent kostenreductie zou behalen en de overheid eigenlijk risico's zou gaan wegnemen bij de bedrijven."
HENK KAMP: "Wij wisten dat we, als we ons eigen werk op het ministerie goed zouden doen, alles goed zouden regelen, dat dan de bedrijven zich helemaal op de techniek en op de prijs konden concentreren."
RON WIT: "De ministeries die eerst eigenlijk een beetje los van elkaar werkten. Na 2013 hebben die een andere samenwerking gekozen met één belangrijke programmadirecteur die dat dan afstemde, waardoor ook de ontwikkeling van die kavel systematiek en tender systematiek en de aanwijzing van de gebieden op zee, dat dat op een veel succesvollere manier en effectievere manier is vormgegeven. Waardoor ook de sector niet meer van het kastje naar de muur werd gestuurd, maar samen dat kon ontwikkelen."
Beeldtekst:
De Nederlandse aanpak
VOICE-OVER: "Binnen de Rijksoverheid was het ministerie van Economische Zaken verantwoordelijk voor deze opgave en werkte hiervoor nauw samen met de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland en Rijkswaterstaat. En met TenneT als netbeheerder op de Noordzee, gaven deze organisaties uitvoering aan het Wind op Zee beleid."
René Moor, voormalig programmamanager van Wind op Zee (Ministerie van Economische Zaken en Klimaat), staat bij de Euromast in Rotterdam.
RENÉ MOOR: "We hadden natuurlijk helemaal geen ervaring met wind op zee. En ik dacht: oké, wind op zee, ja hoe? Ik zal dan waarschijnlijk toch wel iets meer collega's nodig hebben om dat te realiseren."
VOICE-OVER: "De aanleg van een stroomnetwerk op zee door netbeheerder TenneT vormde de start van Wind op Zee."
Marco Kuijpers, director Large Projects Offshore van TenneT, zit in een ruimte met grote ramen die uitkijken over een groen landschap.
MARCO KUIJPERS: "Eigenlijk toen de routekaart startte, of eigenlijk de voorbereiding daarvan, was de vraag: zou TenneT de rol krijgen van netbeheerder op zee en waarom zou dat zijn? En toen was ik met toenmalig CEO van TenneT, Mel Kroon, uitgenodigd door de minister van Economische Zaken op dat moment, de heer Kamp. Voordat ik überhaupt zat, was de vraag: “Ik heb gehoord dat jullie dat niet kunnen en je hebt drie kwartier om uit te leggen dat jullie het wel kunnen." Dat hebben we toen gedaan en na afloop van die bespreking zei hij: "Nou, ik heb er vertrouwen in dat jullie het kunnen. En ik wil dat jullie er ook echt een succes van maken, want ik kijk jullie erop aan.”"
RENÉ MOOR: "Kamp had afgesproken dat er 3500 megawatt op zee zou komen. Hij had natuurlijk niet zo'n goed idee hoe groot die windparken moesten zijn. Toen wij erover nadachten dachten we: als je nou standaardisatie wil, dan kan je veel beter elk park ongeveer even groot hebben. Dus toen hebben we gezegd, dat was echt wel heel bijzonder: "We doen vijf parken van 700 megawatt." Dat was natuurlijk ook nog dat je moest plotten waar die parken dan komen. Voorheen zochten de ontwikkelaars dat uit, maar nu deden wij dat. Wij zeiden: "Op die plek, daar alleen, daar komt een windpark.""
MARCO KUIJPERS: "Windparken produceren elektriciteit en wij verzamelen dat in een zogenaamd platform of een stopcontact en daar wordt het op een hoger spanningsniveau gebracht om het te kunnen transporteren naar land en daar komt het op het landstation en via het landstation gaat het naar het hoogspanningsnet. En dan komt het eigenlijk op het hoogspanningsnet wat je kent van land. We wisten dat we vijf transformatorstations op zee moest gaan bouwen, stopcontacten. En we hebben gezegd: we gaan ‘m standaardiseren. En het grote voordeel is dat wij, bijvoorbeeld met reserveonderdelen, met één transformator of twee transformatoren, er vijf kunnen doen. Anders heb je telkens een reserveonderdeel nodig. Dat zijn dure onderdelen. En tevens kun je met het onderhoud, ook eigenlijk goedkoper onderhouden omdat het telkens hetzelfde is. En wat we ook hebben kunnen doen, doordat wij de netbeheerder op zee waren, konden wij met bijvoorbeeld project nummer vijf in het begin al gelijk starten met alle vergunningen en dergelijke, waardoor je eigenlijk ook op het hele totaalproces de risico's omlaag hebt kunnen brengen voor de windparkontwikkelaars."
VOICE-OVER: "Een project met de grootte als die van Wind op Zee loopt tegen genoeg obstakels aan. En die kunnen alleen overwonnen worden als de sector elkaar weet te vinden en de koppen bij elkaar steekt."
Jan Vos, voorzitter Nederlandse WindEnergie Associatie (NWEA) zit in een kantoorruimte.
JAN VOS: "De geschiedenis van windenergie in Nederland gaat terug tot 1972. Dat was op dat moment eigenlijk voor het eerst dat mensen gingen nadenken over de eindigheid van de natuurlijke hulpbronnen die we hebben en het gebruik van fossiele energie. Toen zijn er in Nederland een aantal begonnen met het neerzetten van windmolens in hun achtertuin. Op een lantaarnpaal letterlijk. Op een gegeven moment gingen ze grotere windmolens bouwen en meer professioneel. En toen hadden ze meer stroom dan ze thuis nodig hadden. En toen dachten ze: dat kunnen we invoeden op het net. Maar die netbeheerders zeiden: "Invoeden op het net, windmolens, toedeledokie, daar heb ik geen zin in." Toen hebben ze zich verenigd, al die mensen bij elkaar. En ze hebben gezegd: "Laten we samen optrekken om zo'n aansluiting te realiseren." En eigenlijk tot op de dag van vandaag is dat een belangrijk onderdeel van ons werk. De belangenbehartiging bestaat eruit dat we naar de overheid en netwerkbedrijven en ook in onderlinge samenhang proberen om die energietransitie zo goed mogelijk vorm te geven."
VOICE-OVER: "Al vanaf de start wordt er rekening gehouden met de effecten op de natuur. Windparken hebben gevolgen voor de natuur in het Noordzeegebied, positief en negatief. Of het nu om zeezoogdieren, vissen, vogels, vleermuizen of bodemdieren gaat. In het Wind Op Zee Ecologisch Programma onderzoekt de Rijksoverheid deze effecten en probeert de negatieve gevolgen tot een minimum te beperken en de positieve kansen te stimuleren."
Conny Groot, senior projectleider Natuur & Milieu, staat op een strand.
CONNY GROOT: "Meer wind op zee is keihard nodig om de klimaatverandering tegen te gaan. Alleen dat kunnen we niet zonder de natuur. De Noordzeenatuur is verarmd en we moeten alles op alles zetten om de Noordzeenatuur weer te versterken. Natuur & Milieu en Stichting de Noordzee hebben op een gegeven moment de handschoen opgepakt en we hebben gezegd: "We kunnen nog zoveel leren van natuurversterking in windparken en met name onder water." Daarom hebben ze het programma de Rijke Noordzee ontwikkeld. Met de Rijke Noordzee onderzoeken we welke natuurversterkende maatregelen goed werken en kunnen we dat op termijn uitrollen over alle windparken."
Vogels zoeken naar voedsel in een branding. De zonsondergang kleurt de zee oranje.
CONNY GROOT: "Eigenlijk in het windpark heb je ook betaplatforms en de kabels die erheen en terug lopen. Op die kabels, eigenlijk met name de cablecrossings zoals we dat noemen, kan je hele mooie steenbestorting neerleggen. Maar ook op platforms kunnen we kijken wat voor natuurversterkende maatregelen we daar kunnen toepassen. En dat is een win-win."
De camera glijdt over zee, met een horizon waar niets dan water is.
MARCO KUIJPERS: "Toen wij bezig waren met het ontwikkelen van het platform, zat ik op een gegeven moment met een aantal collega's te denken: misschien zijn er wel meer partijen die behoefte hebben aan vaste locaties om bijvoorbeeld metingen te doen. Toen zijn we dat gaan rondvragen en er bleek enorme aandacht te zijn. Dus dat gaat over weer, radar, maar ook vogelradar, maar ook vleermuizen. Dus al dat soort meetsystemen. Een soort mast is gemaakt. En dat heeft Rijkswaterstaat gecoördineerd en die zijn allemaal op onze platformen gebouwd. En daarmee hebben we nog een extra toegevoegde waarde kunnen leveren voor de Nederlandse maatschappij."
JAN VOS: "In 2013 was de kostprijs van windenergie op zee, ik geloof, 17 cent per kilowattuur en die moest naar ongeveer 5 cent per kilowattuur om concurrerend te worden. Om zonder subsidie die windenergie op te kunnen wekken. En we wisten dat dat kon."
RENÉ MOOR: "Toen we begonnen was wind op zee gewoon een dure technologie. Wij hielden ook rekening met, als je keek naar wat er in andere landen voor subsidiebedragen werden geboden tussen de 12 en 15 cent dachten we dat het zou worden. En uiteindelijk heeft dus Ørsted de eerste tender gewonnen met 7,26 cent. Dat was echt bijzonder, dat was echt zo laag. Dat ging ook de hele wereld rond. Toen kreeg je die tweede tender en toen heeft Shell met Eneco gewonnen. Dat was 5 komma nog iets cent. Dat was nog lager. We waren echt helemaal overdonderd. De derde tender, subsidieloos, heeft Vattenfall gewonnen. Al die partijen die hebben echt wel hun nek uitgestoken om de windparken te realiseren in hele bijzondere omstandigheden."
Steven Engels, Borssele 1 en 2 / Ørsted, zit in een interviewruimte.
STEVEN ENGELS: "Het was een periode waarin hard gestandaardiseerd werd in de sector waar de supply chain eigenlijk steeds maar duurder werd. En omdat wij de grootste waren en al het meeste van die spullen, monopalen etcetera, aankochten waren wij ook de eerste die gezien hebben dat die kosten echt wel naar beneden kwamen. Daardoor zijn wij in staat geweest om een toch wel heel erg laag bod in te dienen destijds, waarvan andere partijen dachten dat het onmogelijk was."
Marjolein Hormes, Borssele 1 en 2 / Ørsted, zit in een interviewruimte.
MARJOLEIN HORMES: "Om de eerste te zijn op Borssele I en II heeft veel mogelijkheden met zich meegebracht omdat we goed konden samenwerken en eigenlijk een soort template konden neerleggen als industrie, maar vooral in samenwerking met de overheid, met TenneT, met Rijkswaterstaat om de projecten vorm te geven, contracten vorm te geven, samenwerkingen te kunnen opstellen die in de toekomst gebruikt werden voor de andere windparken die na ons volgden."
Jurjan Blokland, Borssele 3 en 4 / Van Oord, zit in een interviewruimte.
JURJAN BLOKLAND: "De grootste uitdaging van Borssele III en IV was eigenlijk om het in hele korte tijd te bouwen. Eén van de belangrijkste optimalisaties was om het gewoon sneller te doen en een gecomprimeerd bouwschema te implementeren. We hebben het uiteindelijk in één jaar gedaan. Dat kan ook alleen maar als je een goed ontwikkelde keten om je heen hebt. En dat is in Nederland en in Europa absoluut het geval."
Ferdy Hengeveld, Borssele 5 / Van Oord, zit in een interviewruimte.
FERDY HENGEVELD: "De uitdaging bij innovaties is dat ze gedemonstreerd moeten worden in de praktijk, dus daarom heeft de Nederlandse regering Borssele V aangewezen als innovatiekavel. Waar nieuwe innovaties gedemonstreerd kunnen worden. En daarin zitten de innovaties, zoals bijvoorbeeld de Slip Joint. Het werkt als twee koffiebekers die je over elkaar heen schuift. En doordat je ze over elkaar heen schuift, zit het vervolgens vast. En dat is de meest eenvoudige verbinding die je kunt verzinnen. En dat leidt ertoe dat in de toekomst het installeren van windturbines veel sneller kan."
Ireen Geerbex, Hollandse Kust (zuid) / Vattenfall, zit in een interviewruimte.
IREEN GEERBEX: "In veel opzichten was dit het perfecte project om nog een flinke kostendaling te realiseren. Er was natuurlijk al aardig wat voorbereidend werk gedaan in de kavelbesluiten door de overheid, waardoor we een heel goed beeld hadden van het kavel en wat er verwacht werd van het project. Ook dat de netaansluiting buiten de scope van de ontwikkelaar viel, dat scheelt veel en dat maakt het makkelijker om te kunnen focussen op het windpark zelf. De kostenreducties die die gingen al hard, omdat de randvoorwaarden hier goed waren. Ook de wind en de bodem. Alles was goed. Dus mocht dit het eerste project zijn om zonder subsidies gebouwd worden."
Tjalling de Bruin, Hollandse Kust (noord) / CrossWind, zit in een interviewruimte.
TJALLING DE BRUIN: "Bij Hollandse Kust (noord) hebben we twee grote uitdagingen en dat was om het park binnen drie jaar te bouwen. De tweede uitdaging is om een vijftal innovaties te demonstreren om constantere elektriciteit te leveren. En dat doen we dus met een subsidieloos windpark. En het meest spannende moment is eigenlijk: wij kunnen daar wel in geloven maar gelooft de markt daar ook in? En op dit moment hebben we al onze contracten getekend. Dus er zijn marktpartijen die ook net zoals wij hierin geloven. En we zijn daadwerkelijk begonnen met de constructie van deze innovaties."
JAN VOS: "Ik denk dat de schaalvergroting het meest belangrijke element is geweest in het succes van Wind op Zee. We zijn van turbines van 3,5 megawatt, gegroeid naar turbines van 15 megawatt. En dan denk je misschien: ja, wat is dat nou helemaal? Er zijn waterkrachtcentrales die alleen al blij zijn dat ze 15 megawatt opwekken. Wij zetten die turbines gewoon en masse neer, van 15 megawatt per stuk. Dus dat is echt een hele grote stap vooruit geweest. En in deze sector zal de werkgelegenheid alleen maar toenemen. Want de uitrol van windenergie wereldwijd is nog maar net begonnen. Dus als je nu iets moet gaan studeren, dan is dit een prachtige sector die een goudomrande toekomst biedt."
Beeldtekst:
opening Luchterduinen
september 2015
opening Gemini
mei 2017
VOICE-OVER: "Nederland lag op koers."
Beeldtekst:
start bouw Borssele
2019
start bouw Hollandse Kust (zuid)
2021
start bouw Hollandse Kust (noord)
2022
VOICE-OVER: "De routekaart verloopt sneller en de nieuwe parken zullen zelfs meer opleveren dan aanvankelijk werd verwacht, maar liefst 4,7 gigawatt."
Een taartdiagram met als titel '4,5 gigawatt windvermogen op zee' toont drie nieuwe taartpunten aan de linkerkant windpark Borssele, windpark Hollandse Kust (zuid) en windpark Hollandse Kust (noord). +0,2 verschijnt in beeld en de titel van de taartdiagram veranderd naar '4,7 gigawatt windvermogen op zee'.
Beeldtekst:
oplevering Hollandse Kust (zuid)
september 2023
VOICE-OVER: "En in 2023 wordt het eerste subsidievrije windpark opgeleverd. Deze positieve uitkomsten zorgen ervoor dat er nieuwe, nog grotere plannen worden gemaakt."
Beeldtekst:
nieuwe doelen, nieuwe resultaten
Een nieuwsbeeld uit 2019 toont een persconferentie waarbij diverse mensen uit het kabinet klimaatplanner presenteren.
NIEUWSLEZER: "Vol trots presenteert het kabinet de langverwachte klimaatplannen."
Eric Wiebers (VVD), minister van Economische Zaken en Klimaat neemt het woord in de persconferentie.
ERIC WIEBERS: "Ik vind dat het beter is geworden dan we konden verwachten. Het is ambitieuzer dan we hadden gedacht. Het is voor de mensen betaalbaarder dan we in december nog dachten. We nemen hier overduidelijk, en scherper dan eerst, een voortrekkersrol in de transitie. En we gaan iedereen verleiden om mee te doen."
Beeltekst:
routekaart 2013 - 2023
De tijdlijn van de routekaart wordt verlengd naar 2030.
VOICE-OVER: "In het Klimaatakkoord wordt afgesproken om in 2030 met windenergie op zee een totaal vermogen van 11 gigawatt op te wekken. Deze 11 gigawatt is goed voor 40 procent van ons huidige elektriciteitsverbruik."
Een taartdiagram met als titel '4,5 gigawatt windvermogen op zee'. +6,3 verschijnt in beeld en de titel van de taartdiagram verandert naar '11 gigawatt windvermogen op zee'.
Beeldtekst:
Elektriciteitsverbruik 2023
40%
Rob Jetten, Demissionair Minister voor Klimaat & Energie, zit in een vergaderruimte.
ROB JETTEN: "Je wil als land voor een groot deel ook zelfvoorzienend zijn. Controle hebben over je eigen energieproductie en energie-infrastructuur, zorgen dat je dat voor een voorspelbare prijs kan doen. We hebben voor het eerst nu als Nederland ook bedacht: hoe ziet ons energiesysteem van de toekomst eruit? En hoe zorgen we komende jaren dat we dat dan ook op tijd voor elkaar krijgen? Dat we voldoende schone elektriciteit in Nederland produceren en dat de plannen en projecten die wij hebben daar ook goed op aansluiten. We werken ook samen met de andere gebruikers van de Noordzee om ook voldoende draagvlak te houden voor de grote ambities die we daar hebben."
Windmolens worden geplaatst op zee.
Beeldtekst:
aangescherpte klimaatdoelstelling
maart 2022
VOICE-OVER: "In 2022 worden de Europese CO2-reductiedoelstellingen bijgesteld."
Een taartdiagram met als titel '11 gigawatt windvermogen op zee'. +10 verschijnt in beeld en de titel van de taartdiagram verandert naar '21 gigawatt windvermogen op zee'.
Beeldtekst:
Elektriciteitsverbruik 2023
75%
VOICE-OVER: "Het vermogen aan windenergie op zee wordt verder verhoogd naar circa 21 gigawatt. Goed voor 75 procent van ons huidige elektriciteitsverbruik."
Beeldtekst:
de toekomst
JAN VOS: "Het feit dat het bedrijfsleven, overheid, politiek, ambtenaren, maatschappelijke organisaties, natuur- en milieuorganisaties bereid waren om samen afspraken te maken voor een periode van tien jaar en echt te zeggen: 'we zetten samen de schouders eronder en we houden ons er ook aan', dat is uiteindelijk het succes geweest, dat is ook het succes van Nederland. En succes creëren is één ding maar succes uitbouwen is niet zo makkelijk als soms gedacht wordt. En daarvoor moeten we wel goed kijken naar wat er de afgelopen tien jaar is gebeurd."
MARCO KUIJPERS: "In totaal 21 gigawatt is een enorme ambitie. En wij zagen, omdat wij dus al bezig waren met de eerste projecten, deze ambitie komen en die ook telkens weer werd verhoogd dus konden we ook anticiperen erop. Dus we zijn begonnen met de projecten al op te zetten, begonnen met de vergunningen en we zijn ook begonnen met onze strategie te definiëren. Die bestaat ook uit dat we doorgaan met standaardiseren. Maar ook dat we doorgaan met lange termijn partnerships. Dus we zijn tenders aangegaan. En we hebben eigenlijk voor alle projecten voor die 21 gigawatt, al de partners, dus bijvoorbeeld de contractors, al gecontracteerd. Dus voor al die projecten kunnen we al aan de slag."
CONNY GROOT: "We zijn als Natuur & Milieu echt supertrots op het feit dat er dus nu 4,7 gigawatt op de Noordzee staat. We weten ook dat er nog veel meer bij moet komen en dat doen we graag samen met de offshore-industrie en de wetenschap. Omdat we ook weten dat wind op zee alleen kan samengaan als we ook de natuur versterken."
RENÉ MOOR: "Het is nog wel een uitdaging om dat te halen. Zeker wat betreft de ecologie, dat blijft gewoon heel spannend. Dan hebben we natuurlijk misschien straks wel 21 gigawatt wind op zee in 2030-2031 en dat is echt gigantisch. Dus daar kunnen we echt ons voordeel wel mee doen."
Golven rollen het strand op.
Windmolens staan in zee.
HENK KAMP: "Als je bij het realiseren van dit soort projecten tegenover elkaar komt te staan dan komt er niks van terecht. Dus wat er vanaf het begin is gebeurd dat zowel de ambtenaren als de bedrijven mogelijkheden tot samenwerking hebben gezocht en die ook hebben benut. Dat is iets wat heel goed gelopen is bij dit grote project Wind op Zee."
RON WIT: "Meest trots ben ik toch wel op het feit dat wij erin geslaagd zijn van een periode voor 2013 waar er geen plan was voor de energietransitie, dat we dat hebben weten om te bouwen door het Energieakkoord naar een stabiel langetermijnbeleid. En het is gewoon gelukt."
ROB JETTEN: "Waar ik ontzettend trots op ben, is hoe hard er de afgelopen jaren door iedereen gewerkt is. Iedereen heeft hier echt z'n nek uitgestoken om dit voor elkaar te krijgen. Dus we zijn hen dan ook heel veel dank verschuldigd."
VOICE-OVER: "Zo maakte windenergie op zee in Nederland haar intrede. En zal deze stroom van vooruitgang zich de komende jaren verder ontwikkelen. Aan ambitie geen gebrek. En alle geleerde lessen, opgedane ervaring en samenwerkingen geven ons een solide basis voor de toekomst."
Windmolens draaien op zee
Beeltekst:
Deze film is tot stand gekomen met medewerking van:
Jurjan Blokland, Tjalling de Bruin, Steven Engels, Ireen Geerbex, Conny Groot, Ferdy Hengeveld, Marjolein Hormes, Rob Jetten, Henk Kamp, Marco Kuijpers, René Moor, Jan Vos & Ron Wit.
CoP Noordzee, Crosswind, MatZwart, Mischa Keijser, Natuur & Milieu.
NWEA, NWO, Ørsted, Public Cinema, Rijkswaterstaat.
RVO, Shell, TenneT, Van Oord en Vattenfall.
Logo Wind op Zee, Viering Routekaart 2023
Beeldtekst:
Dank aan alle makers van Wind op Zee
In de minidocumentaire ‘Het verhaal van wind op zee’ staan we stil bij het voltooien van de Routekaart 2023. Deze film laat de ontwikkeling van wind op zee in de afgelopen 10 jaar zien. Hoe we groeiden naar ruim 4,5 GW aan windenergie op zee, welke lessen we daarbij hebben geleerd en waarom de Nederlandse aanpak zo succesvol bleek. De hoofdrolspelers van de afgelopen jaren vertellen samen ons verhaal.