Toezicht en handhaving windparken op zee

De Rijksoverheid (Rijkswaterstaat (RWS) en Staatstoezicht op de Mijnen (SodM)) is het bevoegd gezag voor het toezicht op het ontwerp, de bouw en de exploitatie van windparken op zee.

Het gaat om toezicht op het naleven van de Wet windenergie op zee en de Waterwet, in het bijzonder de algemene regels voor windparken op zee in het Waterbesluit (zie kader).

Toezicht

De voorbereiding en bouw van windparken op zee krijgen begeleiding van de Rijksoverheid. Het toezicht gebeurt door informatiebijeenkomsten, de beoordeling van de uitvoeringsplannen van de windparkexploitanten en het uitvoeren van diverse controles.

De algemene regels windparken op zee (Waterbesluit) en de kavelbesluiten (Wet windenergie op zee) eisen van de exploitant dat detailinformatie over de bouw en exploitatie van het windpark in uitvoeringsplannen wordt opgenomen. De werkzaamheden moeten worden uitgevoerd volgens deze plannen.

Waterbesluit

De Waterwet, en met name de nadere uitwerking ervan in het Waterbesluit, is relevant voor windparken en de daarmee samenhangende activiteiten. Het Waterbesluit stelt algemene eisen aan bestaande en nieuwe windparken op zee; die eisen zijn dus niet gebonden aan een locatie. De regels hebben betrekking op het beheer van het watersysteem van de Noordzee en op de belangen die volgens de Waterwet beschermd moeten worden. Deze belangen betreffen vooral de maatschappelijke functies die de Noordzee vervult, zoals scheepvaart, visserij, zandwinning en olie- en gaswinning. Het Waterbesluit maakt onderscheid tussen drie verschillende fasen van windparken op zee: ‘bouw’, ‘exploitatie’ en ‘verwijdering’.

Controles

RWS voert administratieve controles uit en treedt op als bij controles overtredingen worden geconstateerd. Ook is RWS aanspreekpunt voor de exploitant als deze informatie wil over het kavelbesluit en het aanleveren van zijn uitvoeringsplannen. RWS betrekt SodM in de beoordeling van de plannen en vraagt advies aan relevante toezichthouders op de Noordzee, zoals de Kustwacht.

SodM voert inspecties uit op zee en heeft het mandaat om handhavend op te treden als bij inspecties op zee direct ingrijpen nodig is. Het kan inspecties op zee bovendien combineren met inspecties in het kader van de Arboregelgeving. Hiermee ziet de overheid toe op veiligheid van de mens. Werknemers moeten gezond en veilig kunnen werken, met veilige producten, of dit nu is tijdens de bouw, bij het onderhoud aan de windturbines of gedurende het afbreken van het windpark.

Onderwatermetingen

Hoeveel geluid maakt de bouw van windparken onder water? Dat is één van de punten waarop RWS toezicht houdt. Aannemers meten dat geluid zelf en sturen de meetresultaten ter check naar RWS. Die doet op zijn beurt (steekproefsgewijs) metingen. Waar nodig leiden de metingen tot aangescherpte werkafspraken. Dat gebeurde bijvoorbeeld toen een aannemer in februari 2020 zag dat hij tijdens het heien de onderwatergeluidsnorm overschreed. RWS liet het heien stilleggen en ontdekte samen met de aannemer een probleem in het luchtbellenscherm dat tijdens het heien rondom elke funderingspaal ligt. Dit scherm bestaat uit één of meerdere cirkels van geperforeerde luchtslangen die op de zeebodem liggen en waaruit lucht ontsnapt. Op deze manier ontstaat er een ‘gordijn’ van belletjes rondom de paal dat het doorgeven van geluid naar de omgeving vermindert. RWS kwam met de aannemers overeen dat zij voortaan al vóór het heien moeten controleren of het bellenscherm goed ligt en sluitend is. Is dat niet zo? Dan moeten ze het bellenscherm goed leggen voordat ze beginnen met heien.