Het effect van wind op zee op zand- en schelpenwinning

Op de Noordzee vindt winning plaats van zand en schelpen. Dit is van nationaal belang. De Rijksoverheid wil bij het plaatsen van windturbines voldoende ruimte voor deze activiteit houden.

Zeezand wordt gebruikt om de kust te onderhouden (nu ongeveer 12 miljoen kubieke meter per jaar) en als ophoogzand op het land (nu ongeveer 13 miljoen kubieke meter per jaar). Schelpen uit de Noordzee worden onder andere gebruikt als isolatiemateriaal tegen vocht in kruipruimtes van woningen en voor de verharding van voet- en fietspaden in natuurgebieden.

Zand- en schelpenwinning

Schelpenwinning is toegestaan vanaf 3 zeemijl tot 50 kilometer uit de kust, vanaf de NAP -5 m dieptelijn. Het totale oppervlak waarbinnen schelpenwinning kan plaatsvinden, is groot; zó groot dat de Rijksoverheid de beperkingen door de geplande windparken vooralsnog aanvaardbaar vindt.
Voor zandwinning is een gebied gereserveerd tussen de 12-mijlsgrens (22,2 kilometer uit de kust) en de doorgaande NAP -20 m dieptelijn. Dit gebied heeft een oppervlakte van 5.134 vierkante kilometer. Hier heeft zandwinning prioriteit, al zijn andere gebruiksfuncties er niet uitgesloten. Grootschalige zandwinning, met windiepten van meer dan 2 meter, is toegestaan vanaf 2 kilometer zeewaarts van de doorgaande NAP -20 m dieptelijn.

Effect van windparken op zandwinning

De Rijksoverheid heeft een zandwinningstrategie opgesteld om zandwinning in goede banen te leiden en voert het strategisch beheer van de zandreserve uit. De zandwinningstrategie gaat uit van een evenwichtige afweging van alle relevante belangen. Dit is inclusief de opwekking van energie in windparken: net als zandwinning een activiteit van nationaal belang. Een klein deel van de windparken in de windenergiegebieden Hollandse Kust (zuid) en Hollandse Kust (noord) ligt namelijk binnen de 12-mijlsgrens en beïnvloedt daarmee direct de zandwinning. Uit de milieueffectrapportages die zijn opgesteld voor de kavelbesluiten voor deze windparken blijkt wel dat de effecten beperkt zijn.

Gevolgen van verbindingskabels

Verbindingskabels van het net op zee hebben, meer dan de windparken zelf, invloed op de zandwinning. Deze kabels doorsnijden de zone waarin zandwinning plaatsvindt in hun route van windparken richting het vaste land. Hierdoor kunnen zij de hoeveelheid winbaar zand beperken.
Er wordt bij de planning en voorbereiding van het net op zeeonderzoek gedaan naar de beste manier om die kabels te leggen; op zo’n manier dat ze de zandwinningszone zo min mogelijk aantasten.

In het Programma Noordzee 2022-2027 staat bijvoorbeeld dat nieuwe kabels zo veel mogelijk gebundeld moeten worden. In de voorkeurstracés die in deze nota staan, hebben nieuwe kabels zo min mogelijk invloed op de winbare zandhoeveelheid.
Soms blijkt de beste kabelroute toch een zandwingebied te doorkruisen. In die gevallen kan er dan nog steeds voor deze route gekozen worden mits er wel kosten vergoed worden aan de zandwinners. Deze zijn dan immers gedwongen om verder gelegen zandvoorraden te gebruiken. Dit brengt voor hen extra kosten met zich mee. De initiatiefnemer van het windpark of het net op zee moet deze extra kosten compenseren.